VN
EN
JP
KR
Muda Mura Muri là ba “kẻ thù” ngầm gây lãng phí trong sản xuất, làm giảm hiệu quả và tăng chi phí cho doanh nghiệp. Đây là những thuật ngữ tiếng Nhật phổ biến trong Hệ thống sản xuất Toyota (TPS) và triết lý Lean. Vậy Muda Mura Muri là gì?
Hãy cùng DACO tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây để tối ưu hóa quy trình sản xuất và nâng cao năng suất cho doanh nghiệp của bạn!
1. Tổng quan về Muda Mura Muri
Trong hành trình tối ưu hóa sản xuất và nâng cao năng suất, việc xác định và loại bỏ lãng phí là yếu tố then chốt quyết định sự thành bại của doanh nghiệp.
Xuất phát từ triết lý Kaizen của người Nhật, bộ ba khái niệm Muda Mura Muri đã trở thành “kim chỉ nam” trong việc loại bỏ lãng phí, giúp doanh nghiệp đạt được hiệu quả sản xuất tối ưu.
Vậy Muda Mura Muri là gì?
1.1 Muda là gì?
Muda trong tiếng Nhật có nghĩa là lãng phí, hao phí, không gia tăng giá trị. Trong sản xuất, Muda là bất kỳ hoạt động nào tiêu tốn tài nguyên nhưng không tạo ra giá trị cho sản phẩm cuối cùng. Taiichi Ohno, “cha đẻ” của Hệ thống sản xuất Toyota (TPS), đã xác định 7 loại Muda chính:
- Vận chuyển (Transportation): Di chuyển vật liệu, sản phẩm không cần thiết.
- Tồn kho (Inventory): Duy trì lượng hàng tồn kho vượt quá nhu cầu.
- Chuyển động (Motion): Chuyển động không cần thiết của con người hoặc máy móc.
- Chờ đợi (Waiting): Thời gian chờ đợi giữa các công đoạn sản xuất.
- Quá sản xuất (Overproduction): Sản xuất vượt quá nhu cầu hoặc trước thời hạn.
- Quá trình dư thừa (Over-processing): Thực hiện các bước xử lý không cần thiết.
- Lỗi (Defects): Sản phẩm lỗi, hỏng phải sửa chữa hoặc loại bỏ.
Ngoài 7 loại Muda cơ bản trên, sau này người ta đã bổ sung thêm loại Muda thứ 8 là Không sử dụng hết tiềm năng con người (Utilized talent): Không tận dụng hết kỹ năng, kiến thức, sáng tạo của nhân viên.
Nhận diện và loại bỏ Muda là bước quan trọng để tối ưu hóa quy trình, giảm chi phí và nâng cao năng suất sản xuất.
>>>Chi tiết:
1.2 Mura là gì?
Mura là một từ tiếng Nhật có nghĩa là “không đồng đều”, “không thống nhất”, “bất thường”. Trong bối cảnh sản xuất và quản lý, Mura ám chỉ sự không đồng đều trong quy trình, sự biến động về khối lượng công việc, hoặc sự thiếu nhất quán trong hoạt động.
Mura được xem là một trong ba loại lãng phí (Muda Muri Mura) cần loại bỏ trong Hệ thống sản xuất Toyota (TPS) và triết lý Lean.
Mura có thể biểu hiện dưới nhiều hình thức:
- Sự biến động về nhu cầu: Nhu cầu sản phẩm thay đổi thất thường, lúc cao điểm, lúc thấp điểm, gây khó khăn cho việc lập kế hoạch sản xuất và phân bổ nguồn lực.
- Sự khác biệt về năng lực: Năng suất của các công đoạn, máy móc, hoặc nhân viên không đồng đều, dẫn đến tình trạng tắc nghẽn hoặc lãng phí thời gian chờ đợi.
- Sự thiếu đồng bộ trong quy trình: Các công đoạn trong quy trình không được liên kết chặt chẽ, gây ra sự gián đoạn và chậm trễ.
- Hàng tồn kho không đồng đều: Lượng hàng tồn kho biến động mạnh, có lúc dư thừa, có lúc thiếu hụt.
1.3 Muri là gì?
Muri, thuật ngữ cuối cùng trong “bộ ba lãng phí” của triết lý sản xuất tinh gọn, có thể hiểu là sự quá tải, quá sức, vượt quá khả năng chịu đựng. Trong bối cảnh sản xuất, Muri xảy ra khi con người, máy móc, hoặc hệ thống bị buộc phải vận hành vượt quá giới hạn cho phép.
Muri có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân, bao gồm:
- Mura: Sự không đồng đều, bất ổn định trong quy trình sản xuất (Mura) thường dẫn đến Muri. Ví dụ, nhu cầu sản phẩm tăng đột biến có thể khiến công nhân phải làm việc tăng ca, máy móc phải hoạt động hết công suất để đáp ứng tiến độ.
- Loại bỏ Muda quá mức: Trong nỗ lực loại bỏ lãng phí (Muda), đôi khi doanh nghiệp lại vô tình tạo ra Muri. Ví dụ, việc cắt giảm nhân sự quá mức có thể khiến những nhân viên còn lại phải gánh vác khối lượng công việc lớn hơn, dẫn đến quá tải.
- Yêu cầu phi thực tế: Đặt ra những mục tiêu sản xuất quá cao, yêu cầu nhân viên và máy móc làm việc quá sức cũng là một dạng Muri.
Muri gây ra nhiều tác hại cho doanh nghiệp, bao gồm giảm năng suất lao động, tăng tỷ lệ mắc lỗi, hỏng hóc máy móc, ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần của người lao động. Về lâu dài, Muri có thể làm giảm hiệu quả sản xuất, gia tăng chi phí và ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.
2. Mối quan hệ giữa Muda Mura Muri
2.1 Mối quan hệ giữa Muda Mura Muri
Tuy là ba khái niệm riêng biệt nhưng Muri Mura Muda lại có mối quan hệ mật thiết với nhau, hiểu rõ mối quan hệ này là chìa khóa để doanh nghiệp có thể loại bỏ lãng phí một cách hiệu quả và nâng cao năng suất sản xuất.
Muri (quá tải) thường là nguyên nhân dẫn đến Mura (không đồng đều). Khi máy móc hoặc con người làm việc quá sức, sẽ dễ dẫn đến sai sót, hỏng hóc, gián đoạn, từ đó tạo ra sự không đồng đều trong dòng chảy sản xuất.
Mura (không đồng đều) lại là nguyên nhân chính gây ra Muda (lãng phí). Sự biến động về nhu cầu, năng lực sản xuất, hoặc tốc độ sản xuất sẽ tạo ra nhiều lãng phí như tồn kho, chờ đợi, vận chuyển,…
Muda (lãng phí) cũng có thể góp phần tạo ra Muri (quá tải). Ví dụ, khi xảy ra lỗi sản phẩm, công nhân sẽ phải làm thêm giờ để sửa chữa, gây ra tình trạng quá tải.
Để phá vỡ vòng tròn này, doanh nghiệp cần phải có cái nhìn tổng thể và giải quyết cả ba vấn đề Muda Mura Muri đồng thời.
Một cách tiếp cận hiệu quả là bắt đầu từ Muri:
- Muri: Chuẩn bị và lập kế hoạch sản xuất một cách chủ động, cân bằng nguồn lực, đảm bảo máy móc và con người không bị quá tải.
- Mura: Thực hiện và giám sát quá trình sản xuất, phát hiện và xử lý kịp thời những dao động, bất thường để duy trì dòng chảy ổn định.
- Muda: Sau khi quá trình sản xuất đã ổn định, tiến hành xác định và loại bỏ các loại lãng phí phát sinh.
Vai trò của nhà quản lý là phát hiện, kiểm tra Muda trong các quá trình, tìm hiểu nguyên nhân gốc rễ bằng cách xem xét Muri và Mura. Những bất thường của Muda và Mura sẽ được phản hồi trở lại cho Muri để điều chỉnh kế hoạch giai đoạn tiếp theo.
2.2 Ví dụ minh họa
Ví dụ về việc vận chuyển 6 tấn nguyên vật liệu bằng xe tải 3 tấn cho thấy rõ mối quan hệ giữa Muda Mura Muri là gì.
- Phương án 1 (Muri): Xếp 6 tấn lên một xe gây quá tải, tiềm ẩn rủi ro hư hỏng, tai nạn.
- Phương án 2 (Mura): Chia thành hai chuyến 2 tấn và 4 tấn tạo sự không đồng đều, gây khó khăn cho việc tiếp nhận, lưu trữ, thậm chí dẫn đến quá tải (Muri) ở một trong hai chuyến.
- Phương án 3 (Muda): Chở 2 tấn mỗi chuyến, chạy 3 chuyến gây lãng phí nhiên liệu, nhân lực và thời gian.
- Phương án 4 (Tối ưu): Hai xe, mỗi xe 3 tấn, là giải pháp cân bằng, giảm thiểu cả Muda, Mura và Muri.
Tuy nhiên, thực tế không phải lúc nào cũng lý tưởng như vậy. Việc giảm Muda có thể dẫn đến Muri, Mura có thể gây ra Muda, và Muri có thể làm hệ thống sụp đổ.
Vì vậy, cần liên tục xem xét, điều chỉnh quy trình và tiêu chuẩn để tối ưu hóa mối quan hệ giữa ba yếu tố này, hướng đến mục tiêu giảm thiểu lãng phí và nâng cao hiệu quả sản xuất.
3. Cách loại bỏ Muda Muri Mura
Trong sản xuất, việc loại bỏ Muda Mura Muri là chìa khóa để đạt được hiệu quả tối ưu và nâng cao năng suất. Để loại bỏ bộ 3 gây lãng phí này, cần áp dụng một cách tiếp cận toàn diện, kết hợp nhiều phương pháp và công cụ khác nhau.
Dưới đây là một số cách để loại bỏ Muda Mura Muri:
3.1 Áp dụng phương pháp 5S
Phương pháp 5S là một công cụ mạnh mẽ để loại bỏ Muda Mura Muri, tạo nền tảng cho một hệ thống sản xuất tinh gọn và hiệu quả.
5S bao gồm:
– Sàng lọc: Loại bỏ những vật dụng không cần thiết, giảm thiểu sự lộn xộn, giảm thời gian tìm kiếm, di chuyển , tránh nhầm lẫn, sai sót.
– Sắp xếp: Sắp xếp mọi thứ gọn gàng, khoa học, dễ tìm, dễ thấy, cải thiện hiệu quả làm việc, giảm thời gian chết, đảm bảo luồng công việc trơn tru, tránh gián đoạn.
– Sạch sẽ: Giữ gìn vệ sinh sạch sẽ, ngăn ngừa hỏng hóc thiết bị, giảm thiểu rủi ro tai nạn , tạo môi trường làm việc an toàn, thoải mái.
– Săn sóc: Duy trì 3S đầu một cách thường xuyên, thiết lập tiêu chuẩn, quy trình rõ ràng, đảm bảo tính nhất quán, tránh sự tùy tiện, biến động.
– Sẵn sàng: Rèn luyện ý thức tự giác, tuân thủ kỷ luật, hình thành thói quen làm việc tốt, duy trì hiệu quả 5S một cách bền vững.
Bằng cách áp dụng 5S, doanh nghiệp có thể tạo ra một môi trường làm việc ngăn nắp, sạch sẽ, an toàn, từ đó giảm thiểu lãng phí, nâng cao hiệu quả và năng suất lao động.
>>>Chi tiết: Lợi ích vàng từ 5S bạn cần biết
3.2 Áp dụng Kaizen
Kaizen, triết lý cải tiến liên tục của Nhật Bản, là một phương pháp hữu hiệu để loại bỏ Muda Mura Muri, thúc đẩy hiệu quả và năng suất trong sản xuất.
Cách Kaizen giúp loại bỏ Muda, Mura, Muri:
- Xác định vấn đề: Sử dụng các công cụ như 5 Why, Ishikawa để phân tích, tìm ra nguyên nhân gốc rễ của Muda Mura Muri. Ví dụ, thời gian chờ đợi lâu (Muda), sản lượng không ổn định (Mura), máy móc thường xuyên hỏng hóc (Muri).
- Đề xuất giải pháp: Khuyến khích mọi người, từ công nhân đến quản lý, đóng góp ý tưởng cải tiến.
- Thực hiện: Thử nghiệm các giải pháp ở quy mô nhỏ, thu thập dữ liệu, đo lường kết quả.
- Tiêu chuẩn hóa: Nếu giải pháp mang lại hiệu quả, tiêu chuẩn hóa và áp dụng rộng rãi vào quy trình làm việc.
Kaizen không phải là một hoạt động đột phá mà là một quá trình cải tiến liên tục, diễn ra từng bước một. Bằng cách áp dụng Kaizen, doanh nghiệp có thể tạo ra một nền văn hóa cải tiến bền vững, giúp loại bỏ lãng phí một cách hiệu quả
3.3 Kanban
Kanban, một hệ thống quản lý trực quan, đóng vai trò quan trọng trong việc loại bỏ Muda Mura Muri.
Bằng cách hiển thị quy trình làm việc, Kanban giúp nhận diện các nút thắt cổ chai và lãng phí trong hệ thống, từ đó tối ưu hóa dòng chảy công việc. Việc giới hạn công việc đang thực hiện (WIP) ngăn ngừa tình trạng quá tải, đảm bảo mỗi công đoạn được tập trung xử lý hiệu quả.
>>>Xem thêm: WIP là gì? 6 Giải pháp giảm thiểu WIP để tối ưu hóa sản xuất
Kết quả là giảm thiểu thời gian chờ đợi, tồn đọng, nâng cao năng suất và độ tin cậy giao hàng. Áp dụng Kanban là bước tiến quan trọng để hướng đến quy trình sản xuất tinh gọn và hiệu quả.
3.4 Value Stream Mapping (VSM)
Value Stream Mapping (VSM) – Bản đồ dòng giá trị là công cụ đắc lực trong việc loại bỏ Muda, Mura, Muri.
Bằng cách vẽ bản đồ trực quan hóa toàn bộ quy trình sản xuất, VSM giúp nhận diện rõ ràng các hoạt động không tạo ra giá trị (Muda), các điểm nghẽn gây ra sự không đồng đều (Mura) và tình trạng quá tải (Muri).
Từ đó, doanh nghiệp có thể phân tích, xác định nguyên nhân gốc rễ và đề xuất giải pháp cải thiện. VSM giúp tối ưu hóa dòng chảy sản phẩm, giảm thời gian chu kỳ, nâng cao hiệu quả sản xuất, đồng thời tạo ra giá trị gia tăng cho khách hàng.
3.5 Một số công cụ khác
Bên cạnh những phương pháp kể trên, hệ thống sản xuất tinh gọn (Lean Manufacturing) còn cung cấp một bộ công cụ đa dạng khác giúp doanh nghiệp loại bỏ hiệu quả Muri Mura Muda tối ưu hóa quy trình và nâng cao năng suất. Dưới đây là một số công cụ tiêu biểu:
- 5 Why: Kỹ thuật đơn giản nhưng hiệu quả này giúp tìm ra nguyên nhân gốc rễ của vấn đề bằng cách liên tục đặt câu hỏi “Tại sao?”. Bằng cách hiểu rõ nguyên nhân sâu xa, doanh nghiệp có thể đưa ra biện pháp khắc phục triệt để, ngăn ngừa vấn đề tái diễn.
- Ishikawa (Biểu đồ xương cá): Công cụ này giúp phân tích và trực quan hóa các nguyên nhân tiềm ẩn gây ra một vấn đề cụ thể. Từ đó, doanh nghiệp có thể xác định được những yếu tố cần tập trung giải quyết.
- TPM (Total Productive Maintenance): Phương pháp bảo trì tổng thể này nhằm giảm thiểu thời gian ngừng máy, tăng hiệu quả sử dụng thiết bị, và ngăn ngừa lỗi hỏng hóc. TPM cũng giúp duy trì tình trạng hoạt động ổn định của máy móc, hạn chế sự cố bất ngờ, và tránh tình trạng vận hành quá tải .
- SMED (Single Minute Exchange of Die): Phương pháp này giúp giảm thiểu thời gian thiết lập máy móc, từ đó tăng năng suất và linh hoạt trong sản xuất. SMED góp phần loại bỏ lãng phí thời gian chờ đợi và giảm thiểu sự không đồng đều trong dòng chảy sản xuất .
Việc loại bỏ Muda Mura Muri là một quá trình liên tục, đòi hỏi sự tham gia của tất cả mọi người trong tổ chức.
Bằng cách áp dụng các phương pháp trên một cách linh hoạt, kết hợp với việc huấn luyện, nâng cao nhận thức cho người lao động, doanh nghiệp có thể xây dựng một hệ thống sản xuất tinh gọn, hiệu quả và bền vững.
4. Kết luận
Hy vọng rằng, qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về Muda Mura Muri và tầm quan trọng của việc loại bỏ chúng để tối ưu hóa quy trình sản xuất.
Để quản lý sản xuất hiệu quả và loại bỏ lãng phí một cách triệt để, doanh nghiệp cần một hệ thống quản lý toàn diện. SEEACT-MES là giải pháp quản lý sản xuất thông minh, giúp doanh nghiệp:
- Giám sát sản xuất theo thời gian thực: Nắm bắt chính xác tình hình sản xuất, phát hiện và xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh, từ đó giảm thiểu lãng phí (Muda) do sự cố, gián đoạn.
- Tối ưu hóa kế hoạch sản xuất: Lập kế hoạch sản xuất chi tiết, cân bằng công suất, phân bổ nguồn lực hợp lý, tránh tình trạng quá tải hoặc thiếu hụt (Mura).
- Quản lý hiệu suất thiết bị: Theo dõi, phân tích và cải thiện hiệu suất thiết bị, giảm thiểu thời gian chết, bảo trì dự phòng, ngăn ngừa tình trạng vận hành quá mức (Muri).
- Quản lý chất lượng: Kiểm soát chất lượng sản phẩm trong toàn bộ quy trình, từ đó giảm thiểu lãng phí do sản phẩm lỗi, hỏng.
SEEACT-MES là công cụ đắc lực giúp doanh nghiệp áp dụng triết lý Lean một cách hiệu quả, hướng đến sản xuất tinh gọn và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.
Liên hệ ngay với DACO qua Hotline 0904.675.995 để được giải đáp chi tiết về hệ thống SEEACT-MES và nhận giải pháp tối ưu cho doanh nghiệp của bạn!
Đăng nhập bằng Google