TOP 5 Các loại hình sản xuất phổ biến nhất hiện nay

Sản xuất hàng loạt, sản xuất theo dự án, sản xuất đơn chiếc,… đâu là loại hình phù hợp với doanh nghiệp của bạn? DACO sẽ giúp bạn phân biệt các loại hình sản xuất phổ biến và đưa ra những lời khuyên hữu ích để lựa chọn tối ưu nhất.

 1. Loại hình sản xuất là gì?

Loại hình sản xuất là cách thức tổ chức hoạt động sản xuất, được xác định bởi trình độ chuyên môn hóa tại nơi làm việc, số lượng và sự đa dạng của sản phẩm tạo ra. 

Mỗi loại hình sản xuất đòi hỏi phương thức quản lý riêng để đảm bảo hoạt động hiệu quả. Việc phân loại sản xuất do đó rất quan trọng, không chỉ là bước đầu trong lập kế hoạch kinh doanh mà còn là cơ sở để doanh nghiệp lựa chọn phương pháp quản lý và theo dõi tiến độ sản xuất phù hợp nhất.

2. Các loại hình sản xuất trong doanh nghiệp

Trong hoạt động sản xuất kinh doanh, việc lựa chọn loại hình sản xuất phù hợp đóng vai trò then chốt quyết định đến hiệu quả và năng suất làm việc. Vậy doanh nghiệp bạn đang áp dụng loại hình sản xuất nào? 

Cùng tìm hiểu một số loại hình sản xuất phổ biến dưới đây để có lựa chọn tối ưu nhất.

2.1 Sản xuất hàng loạt – Mass production

Sản xuất hàng loạt (Mass Production) là loại hình sản xuất tập trung vào việc tạo ra một lượng lớn sản phẩm cùng loại một cách liên tục.

Đặc trưng của phương pháp này là sự đồng bộ trong quy trình, tất cả nhân viên cùng lúc thực hiện các công đoạn lặp đi lặp lại để tạo ra sản phẩm với hình dạng và kích thước thống nhất.

Ví dụ, nếu một nhà máy chỉ sản xuất bánh mì trắng trên quy mô lớn, tất cả nhân viên sẽ tập trung vào các công đoạn khác nhau của quy trình sản xuất bánh mì trắng, từ nhào bột, nướng bánh đến đóng gói. Các công đoạn này có thể được thực hiện đồng thời để tạo ra sản phẩm nhanh chóng và hiệu quả.

Sản xuất hàng loạt thường sử dụng dây chuyền sản xuất tự động hóa hoặc lắp ráp, cho phép sản xuất số lượng lớn sản phẩm với tốc độ cao. 

Ưu điểm của phương thức này là năng suất lao động cao, chi phí sản xuất thấp và chất lượng sản phẩm đồng đều. Tuy nhiên, sản xuất hàng loạt đòi hỏi vốn đầu tư ban đầu lớn và có tính linh hoạt thấp, khó thích ứng với những thay đổi nhanh chóng của thị trường.

>>>Chi tiết: Sản xuất hàng loạt – Mass poduction là gì?

2.2 Sản xuất theo lô – Batch Production

Tương tự như sản xuất hàng loạt, sản xuất theo lô cũng tạo ra một lượng lớn sản phẩm. 

Tuy nhiên, thay vì sản xuất liên tục một loại sản phẩm duy nhất, sản xuất theo lô chia nhỏ quá trình sản xuất thành các lô hàng khác nhau dựa trên các tiêu chí như kích thước, màu sắc, hình dạng hoặc chủng loại sản phẩm.

Ví dụ, một công ty sản xuất áo thun có thể áp dụng sản xuất theo lô. Họ sẽ chia nhỏ quá trình sản xuất thành các lô hàng dựa trên kích cỡ (nhỏ, vừa, lớn) và màu sắc (đỏ, xanh, vàng). Mỗi lô hàng sẽ được sản xuất riêng biệt với số lượng nhất định, đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng.

Sản xuất theo lô mang lại một số lợi ích như:

• Linh hoạt: Doanh nghiệp có thể sản xuất nhiều loại sản phẩm khác nhau mà không cần phải thay đổi toàn bộ dây chuyền sản xuất.
• Quản lý hiệu quả: Việc chia nhỏ sản xuất thành các lô giúp dễ dàng theo dõi, kiểm soát chất lượng và quản lý tồn kho.
• Đáp ứng nhu cầu đa dạng: Sản xuất theo lô cho phép doanh nghiệp đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng về chủng loại và mẫu mã sản phẩm.

Tuy nhiên, sản xuất theo lô cũng có thể gặp phải một số hạn chế như thời gian thiết lập giữa các lô, chi phí quản lý tồn kho và khả năng xảy ra sự chậm trễ trong sản xuất.

2.3 Sản xuất đơn chiếc – Job production

Sản xuất đơn chiếc (Job production) là loại hình sản xuất tập trung vào chế tạo các sản phẩm riêng lẻ, độc nhất theo yêu cầu cụ thể của khách hàng. Số lượng sản phẩm thường được sản xuất với số lượng ít, thậm chí chỉ một chiếc duy nhất.

Điểm đặc trưng của sản xuất đơn chiếc là tính cá nhân hóa cao. Sản phẩm thường được thiết kế và chế tạo dựa trên yêu cầu riêng của khách hàng, không có sự lặp lại hoặc chu kỳ sản xuất cố định.

Ví dụ điển hình của sản xuất đơn chiếc là đóng tàu thuyền, xây dựng công trình kiến trúc, chế tạo khuôn dập, may đo trang phục cao cấp…

Do tính chất đặc thù của sản phẩm, sản xuất đơn chiếc đòi hỏi người lao động có tay nghề cao, am hiểu kỹ thuật và có khả năng xử lý linh hoạt các yêu cầu kỹ thuật phức tạp. Quy trình công nghệ thường không quá tỉ mỉ, tập trung vào các công đoạn then chốt và sử dụng máy móc đa năng để thực hiện nhiều công việc khác nhau.

Ưu điểm của sản xuất đơn chiếc là đáp ứng tối đa nhu cầu cá nhân hóa của khách hàng, tạo ra sản phẩm độc đáo, chất lượng cao. Tuy nhiên, nhược điểm của loại hình này là chi phí sản xuất cao, thời gian hoàn thành lâu và khó đạt được quy mô sản xuất lớn.

>>>Chi tiết: Sản xuất đơn chiếc – Job production là gì? Thách thức và giải pháp

2.4 Sản xuất theo dự án – Make to Order

Trong các loại hình sản xuất trong doanh nghiệp, sản xuất theo dự án (Make to Order) tập trung vào việc tạo ra những sản phẩm độc nhất, quy mô lớn, phức tạp theo yêu cầu riêng của khách hàng.  Khác với sản xuất hàng loạt, sản xuất theo dự án chỉ  bắt đầu khi có đơn đặt hàng cụ thể. Mỗi dự án là một quá trình sản xuất riêng biệt, không lặp lại, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận và nguồn lực.

Đặc điểm nổi bật của sản xuất theo dự án là tính độc nhất và không trùng lặp. Mỗi sản phẩm được thiết kế và chế tạo dựa trên yêu cầu cụ thể của khách hàng, không có sẵn trong kho. Điều này mang lại lợi thế cạnh tranh lớn, giúp doanh nghiệp đáp ứng tối đa nhu cầu cá nhân hóa và tạo ra giá trị khác biệt.

Sản xuất theo dự án thường được áp dụng trong các lĩnh vực như xây dựng (nhà cao tầng, cầu đường), đóng tàu, sản xuất máy bay, thiết kế nội thất cao cấp…

Ưu điểm của loại hình này là giảm thiểu tồn kho, tối ưu hóa chi phí và nâng cao khả năng cạnh tranh. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần có khả năng quản lý dự án hiệu quả, kiểm soát tiến độ và rủi ro chặt chẽ để đảm bảo thành công.

>>>Xem thêm: Make to order là gì? Khi nào nên áp dụng chiến lược MTO

2.5 Sản xuất để lưu kho (Make to Stock)

Sản xuất để lưu kho (Make to Stock – MTS) là một chiến lược sản xuất truyền thống, trong đó doanh nghiệp sản xuất hàng hóa dựa trên dự báo nhu cầu của thị trường, sau đó lưu trữ trong kho để sẵn sàng đáp ứng khi có đơn hàng.

Nói cách khác, doanh nghiệp “sản xuất trước, bán sau” thay vì chờ đợi đơn đặt hàng mới bắt đầu sản xuất. Hình thức này thường được áp dụng cho các sản phẩm có nhu cầu ổn định, dễ dự đoán, ví dụ như hàng tiêu dùng nhanh, thực phẩm đóng gói, đồ gia dụng…

Ưu điểm của sản xuất để lưu kho là:

• Giảm giá thành: Sản xuất với số lượng lớn giúp tận dụng tối đa năng lực sản xuất, giảm thiểu chi phí trên mỗi đơn vị sản phẩm.
• Đáp ứng nhu cầu nhanh chóng: Hàng hóa có sẵn trong kho giúp đáp ứng đơn hàng một cách nhanh chóng, rút ngắn thời gian giao hàng.
• Ổn định sản xuất: Doanh nghiệp có thể duy trì hoạt động sản xuất liên tục, tránh tình trạng gián đoạn hoặc phải sa thải công nhân trong giai đoạn nhu cầu thấp.

Tuy nhiên, sản xuất để lưu kho cũng tiềm ẩn rủi ro, đặc biệt là khả năng dự báo nhu cầu không chính xác. Nếu dự báo sai lệch, doanh nghiệp có thể đối mặt với tình trạng tồn kho quá mức, gây lãng phí, giảm hiệu quả kinh doanh. Hơn nữa, đối với những ngành hàng có tốc độ phát triển nhanh như điện tử, công nghệ, hàng tồn kho có thể nhanh chóng lỗi thời, dẫn đến tổn thất lớn.

>>>Chi tiết xem tại: Giải mã chiến lược Make to stock – Sản xuất để lưu kho

2.6 Bảng so sánh các loại hình sản xuất trong doanh nghiệp

3. Yếu tố cân nhắc khi chọn các loại hình sản xuất 

Làm thế nào để xác định loại hình sản xuất tối ưu nhất? Dưới đây là một số yếu tố quan trọng bạn cần cân nhắc khi lựa chọn các loại hình sản xuất.

3.1 Nhu cầu sản lượng 

Sản lượng dự kiến là yếu tố đầu tiên cần xem xét khi lựa chọn các loại hình sản xuất. 

Doanh nghiệp cần xác định rõ sản lượng sản phẩm dự kiến trong một khoảng thời gian nhất định, dựa trên nhu cầu thị trường, số lượng đơn đặt hàng và khả năng tiêu thụ. 

Tính chất của sản phẩm cũng cần được xem xét song song với sản lượng. Nếu doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm đồng nhất với số lượng lớn, sản xuất hàng loạt sẽ là lựa chọn phù hợp. Ngược lại, nếu sản phẩm có tính đa dạng, sản xuất theo lô hoặc đơn chiếc sẽ đáp ứng tốt hơn. 

Bên cạnh đó, khả năng mở rộng quy mô sản xuất trong tương lai cũng cần được cân nhắc để lựa chọn loại hình sản xuất có thể đáp ứng nhu cầu sản lượng tăng.

3.2 Chất lượng sản phẩm

Yêu cầu về chất lượng sản phẩm là yếu tố quan trọng trong việc lựa chọn loại hình sản xuất. Sản xuất hàng loạt thường tập trung vào việc đảm bảo chất lượng đồng đều cho số lượng lớn sản phẩm. Trong khi đó, sản xuất đơn chiếc và theo dự án lại chú trọng vào việc tạo ra sản phẩm chất lượng cao cấp, đáp ứng các yêu cầu và tiêu chuẩn riêng biệt. 

Tùy vào loại hình sản xuất, quy trình kiểm soát chất lượng cũng cần được thiết kế phù hợp. Sản xuất hàng loạt yêu cầu kiểm soát chất lượng chặt chẽ trên toàn bộ dây chuyền, trong khi sản xuất đơn chiếc cần kiểm tra kỹ lưỡng từng sản phẩm.

3.3 Năng lực công nghệ

Năng lực công nghệ hiện có của doanh nghiệp là một yếu tố quan trọng cần xem xét. Các loại hình sản xuất trong doanh nghiệp đòi hỏi mức độ đầu tư công nghệ khác nhau. Sản xuất hàng loạt cần dây chuyền tự động hóa hiện đại, trong khi sản xuất đơn chiếc có thể sử dụng máy móc đa năng, linh hoạt hơn. Doanh nghiệp cần đánh giá khả năng tiếp cận và ứng dụng công nghệ mới để lựa chọn loại hình sản xuất phù hợp với năng lực hiện có.

3.4 Nguồn lực tài chính

Nguồn lực tài chính là yếu tố then chốt quyết định khả năng triển khai loại hình sản xuất. Doanh nghiệp cần xem xét khả năng đầu tư vào cơ sở hạ tầng, máy móc, thiết bị cho loại hình sản xuất mong muốn. 

Bên cạnh đó, cần phân tích kỹ lưỡng chi phí vận hành của từng loại hình, bao gồm chi phí nguyên vật liệu, nhân công, bảo trì, năng lượng… Việc dự báo tình hình tài chính trong tương lai cũng rất quan trọng để đảm bảo khả năng duy trì và phát triển hoạt động sản xuất một cách bền vững.

Ngoài những yếu tố trên, doanh nghiệp cũng cần xem xét đến các yếu tố khác như nguồn nhân lực, môi trường cạnh tranh, chu kỳ sống của sản phẩm… để đưa ra quyết định lựa chọn loại hình sản xuất tối ưu nhất. 

Việc lựa chọn các loại hình sản xuất phù hợp đóng vai trò then chốt trong việc tối ưu hóa hoạt động và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan về các mô hình sản xuất phổ biến và những yếu tố cần cân nhắc để đưa ra quyết định đúng đắn.

Hãy tiếp tục theo dõi DACO để cập nhật thêm những kiến thức bổ ích về sản xuất kinh doanh và nâng cao hiệu quả hoạt động cho doanh nghiệp của bạn.