Quy trình sản xuất thức ăn chăn nuôi hiện đại: 7 bước cơ bản

Ngành chăn nuôi Việt Nam đang trên đà phát triển mạnh mẽ, kéo theo nhu cầu về thức ăn chăn nuôi tăng cao. Để đáp ứng đủ số lượng và chất lượng thức ăn cho vật nuôi, quy trình sản xuất thức ăn chăn nuôi hiện đại đóng vai trò vô cùng quan trọng. Vậy quy trình này gồm những công đoạn nào? Hãy cùng DACO tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây!

Giới thiệu chung về sản xuất thức ăn chăn nuôi

Sản xuất thức ăn chăn nuôi là ngành công nghiệp chuyên sản xuất các loại thức ăn hỗn hợp, cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho các loại vật nuôi như gia súc, gia cầm, thủy sản. Các sản phẩm thức ăn chăn nuôi được sản xuất dựa trên những nghiên cứu khoa học về nhu cầu dinh dưỡng của từng loài, từng giai đoạn sinh trưởng, nhằm tối ưu hóa hiệu quả chăn nuôi, tăng năng suất và chất lượng sản phẩm.

Trong bối cảnh ngành chăn nuôi ngày càng phát triển với quy mô lớn và yêu cầu ngày càng cao về chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm, ngành sản xuất chế biến thức ăn chăn nuôi cũng phải không ngừng đổi mới, ứng dụng công nghệ hiện đại để tạo ra những sản phẩm đáp ứng nhu cầu thị trường.

Quy trình sản xuất thức ăn chăn nuôi gồm những bước nào?

Để tạo ra những sản phẩm thức ăn chăn nuôi chất lượng, nhà sản xuất cần tuân thủ một quy trình khoa học và nghiêm ngặt. Vậy quy trình chế biến thức ăn chăn nuôi gồm những bước nào?

Bước 1: Thiết lập định mức nguyên vật liệu – Bills of materials

Bước đầu tiên và cũng là bước quan trọng nhất trong quy trình chính là thiết lập định mức nguyên vật liệu, hay còn gọi là thiết lập khẩu phần ăn. Khâu này quyết định đến chất lượng sản phẩm cuối cùng, đảm bảo thức ăn cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho vật nuôi, đáp ứng nhu cầu sinh trưởng và phát triển.

Khi thiết lập khẩu phần ăn, cần tuân thủ các nguyên tắc riêng biệt cho từng loại vật nuôi,  giai đoạn sinh trưởng và mục đích chăn nuôi.

Việc thiết lập khẩu phần ăn hợp lý không chỉ đảm bảo vật nuôi phát triển toàn diện mà còn giúp tiết kiệm chi phí sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh tế.

>>>Chi tiết: Bill of Materials là gì? Chi tiết cách tạo định mức nguyên vật liệu

Bước 2: Thu mua và xử lý nguyên liệu thô

Nguyên liệu đầu vào cần được lựa chọn kỹ càng từ các nhà cung cấp uy tín, đảm bảo nguồn gốc rõ ràng, không bị hư hỏng, nhiễm nấm mốc hay chứa các chất độc hại. Các loại nguyên liệu thường được sử dụng trong sản xuất thức ăn chăn nuôi bao gồm: ngũ cốc (ngô, lúa mì, gạo…), khô dầu (đậu tương, lạc…), bột cá, premix vitamin khoáng, phụ gia thức ăn…

Trước khi đưa vào sản xuất, nguyên liệu thô cần được xử lý, làm sạch để loại bỏ tạp chất, bụi bẩn, vi sinh vật gây hại. Tùy từng loại nguyên liệu mà sẽ có phương pháp xử lý khác nhau như: sàng, sẩy, rửa, sấy khô…  

>>>Xem thêm: Hướng dẫn quy trình thu mua nguyên vật liệu chuẩn từ A đến Z

Bước 3: Nghiền nguyên liệu

Tiếp nối công đoạn thu mua và xử lý, nguyên liệu thô sẽ được đưa vào bước nghiền. Các loại máy nghiền công nghiệp chuyên dụng sẽ nghiền nhỏ nguyên liệu thành dạng bột hoặc dạng hạt với kích thước phù hợp.

Việc nghiền nhỏ nguyên liệu không chỉ làm tăng khả năng tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng cho vật nuôi mà còn giúp cho quá trình trộn và ép viên ở các bước sau được dễ dàng và hiệu quả hơn.

Bước 4: Trộn các nguyên liệu

Sau khi các nguyên liệu đã được nghiền nhỏ, chúng sẽ được đưa vào công đoạn phối trộn. Đây là bước quan trọng để tạo ra hỗn hợp thức ăn đồng nhất về mặt dinh dưỡng.

Tại bước này, các nguyên liệu được cân đo chính xác theo công thức đã thiết lập, sau đó được đưa vào máy trộn chuyên dụng. Máy trộn sẽ đảm bảo các thành phần được phân bổ đều trong hỗn hợp, tránh tình trạng vón cục..

Bước 5: Ép viên

Hỗn hợp nguyên liệu sau khi được trộn đều sẽ chuyển sang công đoạn ép viên. Mục đích của việc ép viên là tạo ra các viên thức ăn có kích thước đồng đều, dễ dàng vận chuyển, bảo quản và sử dụng. Có hai hình thức ép viên chính được áp dụng trong chế biến thức ăn chăn nuôi:

1. Ép đùn:

• Đây là công nghệ ép viên ở nhiệt độ và áp suất cao. Hỗn hợp nguyên liệu được đưa qua máy ép đùn, tại đây chúng được nấu chín và ép qua khuôn tạo hình.
• Nhờ áp suất cao và nhiệt độ cao, viên thức ăn khi ra khỏi khuôn sẽ nở ra, có độ xốp và khả năng nổi trên mặt nước.
• Hình thức ép đùn thường được ứng dụng để sản xuất thức ăn cho thủy sản.

2. Ép viên nén:

• Thiết bị ép viên nén hoạt động dựa trên nguyên lý nén ép hỗn hợp nguyên liệu qua khuôn định hình.
• Hỗn hợp nguyên liệu trước khi ép được làm nóng ở nhiệt độ khoảng 85 độ C và độ ẩm được kiểm soát dưới 16%.
• Viên thức ăn sau khi ép có độ cứng cao, ít bị vỡ vụn. Tuy nhiên, chất lượng viên nén có thể bị ảnh hưởng bởi độ mịn của nguyên liệu, tốc độ máy, khuôn ép và áp lực không khí.

Việc lựa chọn hình thức ép viên phù hợp phụ thuộc vào loại thức ăn, đối tượng vật nuôi và yêu cầu kỹ thuật của từng nhà máy sản xuất.

Bước 6: Làm mát và sấy khô

Viên thức ăn sau khi được ép ra thường có nhiệt độ và độ ẩm cao. Vì vậy, bước tiếp theo trong quy trình là làm mát và sấy khô.

Sản phẩm sẽ được đưa qua hệ thống làm mát và sấy khô chuyên dụng. Đầu tiên, viên thức ăn được làm nguội để hạ nhiệt độ xuống mức ổn định. Sau đó, chúng được chuyển qua máy sấy để loại bỏ độ ẩm dư thừa.

Quy trình làm mát và sấy khô giúp ổn định sản phẩm, ngăn ngừa nấm mốc phát triển, đảm bảo chất lượng và kéo dài thời hạn sử dụng của thức ăn chăn nuôi.

Bước 7: Đóng gói và lưu trữ

Thành phẩm sau khi đã được làm mát và sấy khô sẽ được đóng gói và lưu trữ đúng cách để đảm bảo chất lượng và kéo dài thời gian sử dụng.

Thức ăn chăn nuôi thường được đóng gói bằng các loại bao bì chuyên dụng như bao PP, bao PE,… có khả năng chống ẩm, chống côn trùng, vi sinh vật xâm nhập và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. 

Sau khi đóng gói, sản phẩm được lưu trữ trong kho bãi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp, nhiệt độ và độ ẩm được kiểm soát chặt chẽ. Việc tuân thủ đúng quy trình đóng gói và lưu trữ giúp duy trì chất lượng sản phẩm, hạn chế tối đa sự hao hụt và hư hỏng trong quá trình vận chuyển, phân phối đến người tiêu dùng.

Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng sản xuất thức ăn chăn nuôi

Chất lượng thức ăn chăn nuôi đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo sức khỏe, năng suất và hiệu quả chăn nuôi. Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng thức ăn, bao gồm:

Chất lượng nguyên liệu đầu vào

Nguyên liệu đầu vào là nền tảng quyết định chất lượng thức ăn chăn nuôi. Việc lựa chọn nguồn nguyên liệu có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm là yếu tố tiên quyết. Nguyên liệu phải không bị nhiễm bệnh, nấm mốc, vi khuẩn, kim loại nặng và các chất độc hại khác. Bên cạnh đó, cần phân tích chính xác thành phần dinh dưỡng của từng loại nguyên liệu để đảm bảo thức ăn thành phẩm đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng của vật nuôi theo từng giai đoạn sinh trưởng và phát triển.

Quy trình sản xuất

Quy trình sản xuất ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và hiệu quả sử dụng thức ăn chăn nuôi. Việc áp dụng công nghệ hiện đại trong sản xuất như nghiền, trộn, ép viên, sấy… giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm hao hụt dinh dưỡng, đảm bảo vệ sinh. Kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt trong suốt quá trình sản xuất, từ khâu tiếp nhận nguyên liệu đến thành phẩm là điều cần thiết. Đồng thời, cần tuân thủ các quy định về an toàn vệ sinh thực phẩm trong suốt quá trình sản xuất.

Điều kiện bảo quản

Bảo quản đúng cách là yếu tố quan trọng để duy trì chất lượng thức ăn chăn nuôi. Sản phẩm cần được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp, nhiệt độ và độ ẩm phải được kiểm soát để tránh hư hỏng, nấm mốc. Bao bì đóng gói cũng cần đảm bảo chất lượng, kín đáo, chống ẩm, chống côn trùng xâm nhập. Ngoài ra, cần tuân thủ thời gian bảo quản và hạn sử dụng của sản phẩm.

Yếu tố con người

Con người đóng vai trò then chốt trong việc vận hành và kiểm soát toàn bộ quy trình sản xuất thức ăn chăn nuôi. Đội ngũ công nhân cần được đào tạo bài bản về chuyên môn kỹ thuật, quy trình sản xuất và kiểm soát chất lượng. Bên cạnh trình độ chuyên môn, ý thức trách nhiệm của người lao động cũng rất quan trọng. Sự cẩn thận, tuân thủ quy trình, ý thức về vệ sinh an toàn thực phẩm của công nhân ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sản phẩm cuối cùng.

Xu hướng phát triển của ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi

Ngành thức ăn chăn nuôi đang không ngừng phát triển để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.

Ứng dụng công nghệ sinh học

Công nghệ sinh học đang tạo ra bước đột phá trong ngành thức ăn chăn nuôi với những sản phẩm chứa thành phần dinh dưỡng tiên tiến. Việc ứng dụng vi sinh vật và enzyme trong chế biến thức ăn giúp vật nuôi tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn. 

Đặc biệt, các sản phẩm probiotic và prebiotic khi được bổ sung vào thức ăn sẽ giúp cải thiện sức khỏe và tăng cường hệ miễn dịch cho vật nuôi.

Công nghệ thông tin và IoT

Công nghệ thông tin và IoT đang cách mạng hóa ngành thức ăn chăn nuôi, mang đến phương thức quản lý tiên tiến và hiệu quả hơn. Các hệ thống phần mềm quản lý dữ liệu cho phép theo dõi chính xác lượng thức ăn cung cấp, phân tích mức độ tiêu thụ của vật nuôi và đánh giá hiệu quả chăn nuôi một cách toàn diện.

Đặc biệt, dữ liệu được thu thập từ các cảm biến và thiết bị IoT giúp người chăn nuôi theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe của đàn vật nuôi, từ đó linh hoạt điều chỉnh chế độ dinh dưỡng phù hợp, đảm bảo năng suất và hiệu quả chăn nuôi tối ưu.

Tự động hóa quy trình sản xuất

Tự động hóa đang được ứng dụng mạnh mẽ trong chế biến thức ăn chăn nuôi nhằm nâng cao năng suất, cải thiện chất lượng sản phẩm và giảm thiểu chi phí. Các hệ thống tự động giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất, kiểm soát chính xác các thông số kỹ thuật, đảm bảo độ đồng đều của sản phẩm. Tự động hóa cũng giúp tiết kiệm năng lượng, nguyên liệu và nhân công, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất.

Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp hiện nay đang ứng dụng hệ thống quản lý sản xuất để kiểm soát toàn bộ quy trình, từ khâu tiếp nhận nguyên liệu, sản xuất đến đóng gói và xuất kho. 

Hệ thống này giúp doanh nghiệp quản lý thông tin sản xuất, theo dõi tiến độ, kiểm soát chất lượng, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động và năng lực cạnh tranh.

Một trong những hệ thống quản lý sản xuất tiên tiến hiện nay là SEEACT-MES. Với những tính năng vượt trội, SEEACT-MES giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Nếu bạn quan tâm đến việc ứng dụng hệ thống quản lý sản xuất hiện đại, hãy tìm hiểu thêm về SEEACT-MES để trải nghiệm những lợi ích vượt trội mà hệ thống mang lại.

>>>Tìm hiểu ngay: Hệ thống quản lý sản xuất SEEACT-MES

Lời kết

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan về quy trình sản xuất thức ăn chăn nuôi hiện đại. Việc áp dụng quy trình sản xuất tiên tiến, kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt là chìa khóa để tạo ra những sản phẩm thức ăn chăn nuôi an toàn, hiệu quả, góp phần nâng cao năng suất và hiệu quả kinh tế cho ngành chăn nuôi.

Để cập nhật thêm những thông tin hữu ích về quản lý sản xuất và các kiến thức chuyên ngành khác, hãy truy cập Seeact.vn thường xuyên nhé.