Dự phòng giảm giá hàng tồn kho là gì? Giải đáp A-Z

Bạn đang băn khoăn về dự phòng giảm giá hàng tồn kho? Bạn muốn biết khi nào cần trích lập, cách tính toán và các nguyên tắc kế toán liên quan? Bài viết này sẽ giải đáp toàn bộ những thắc mắc của bạn, từ khái niệm cơ bản đến các vấn đề thực tế trong quản lý khoản dự phòng này.

1. Dự phòng giảm giá hàng tồn kho là gì?

Dự phòng giảm giá hàng tồn kho là một khoản dự phòng kế toán được trích lập khi giá trị thực tế của hàng tồn kho (giá trị thuần có thể thực hiện được) thấp hơn giá trị ghi sổ của hàng tồn kho.

Nói cách khác, đây là một khoản tiền được dành ra để bù đắp cho những tổn thất có thể xảy ra khi doanh nghiệp phải bán hàng tồn kho với giá thấp hơn giá vốn.

Mục đích của việc trích lập dự phòng là gì?

• Phản ánh trung thực tình hình tài chính: Đảm bảo báo cáo tài chính phản ánh đúng giá trị thực tế của hàng tồn kho, không bị thổi phồng.
• Tuân thủ nguyên tắc thận trọng: Ứng phó với rủi ro giảm giá hàng tồn kho, tránh ghi nhận lợi nhuận ảo.
• Bảo toàn vốn kinh doanh: Giúp doanh nghiệp có nguồn tài chính để bù đắp tổn thất khi bán hàng tồn kho dưới giá vốn.

2. Đối tượng cần trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho

Đối tượng trích lập bao gồm các loại hàng tồn kho như nguyên vật liệu, công cụ, dụng cụ, hàng hóa, hàng mua đang đi đường, hàng gửi đi bán, hàng hóa kho bảo thuế, thành phẩm, với điều kiện:  

• Giá gốc ghi trên sổ kế toán cao hơn giá trị thuần có thể thực hiện được.
• Có đầy đủ hóa đơn, chứng từ hợp pháp hoặc chứng từ hợp lý khác chứng minh giá vốn hàng tồn kho theo quy định của Bộ Tài chính.
• Là hàng tồn kho thuộc sở hữu của doanh nghiệp tại thời điểm lập báo cáo tài chính năm.

Lưu ý:

• Không phải tất cả các loại hàng tồn kho đều phải trích lập dự phòng giảm giá. Chỉ những loại hàng tồn kho đáp ứng đủ 3 điều kiện trên mới là đối tượng trích lập dự phòng.
• Việc xác định giá trị thuần có thể thực hiện được của hàng tồn kho đòi hỏi doanh nghiệp phải tiến hành ước tính một cách khách quan và thận trọng, dựa trên những đánh giá thực tế về tình hình thị trường và khả năng tiêu thụ sản phẩm.

>>>Xem thêm: Hàng tồn kho là gì?

3. Cách tính mức trích lập dự phòng giảm giá tồn kho

3.1 Công thức tính 

Mức trích lập dự phòng giảm giá tồn kho là một yếu tố quan trọng trong báo cáo tài chính của doanh nghiệp, phản ánh sự giảm sút giá trị của hàng tồn kho so với giá gốc. Việc tính toán chính xác mức trích lập này đảm bảo tính trung thực và tuân thủ các quy định kế toán.

Trong đó:

• Giá gốc hàng tồn kho: Được xác định theo Chuẩn mực kế toán số 02 ban hành kèm theo Quyết định số 149/2001/QĐ-BTC ngày 31/12/2001 của Bộ trưởng Bộ Tài chính và các văn bản sửa đổi, bổ sung (nếu có).
• Giá trị thuần có thể thực hiện được của hàng tồn kho: Doanh nghiệp tự xác định, là giá bán ước tính của hàng tồn kho trong điều kiện sản xuất kinh doanh bình thường tại thời điểm lập báo cáo tài chính, sau khi trừ đi giá thành ước tính để hoàn thiện sản phẩm và chi phí ước tính cần thiết để tiêu thụ sản phẩm đó.

3.2 Cách xử lý khoản dự phòng hàng tồn kho

Cuối năm tài chính, nếu doanh nghiệp xác định giá gốc hàng tồn kho cao hơn giá trị thuần có thể thực hiện được (dựa trên các tài liệu thu thập được), việc trích lập sẽ được thực hiện như sau:

• Trường hợp 1: Không thay đổi. Nếu dự phòng cần trích lập bằng dự phòng đã có trên sổ sách, không cần điều chỉnh gì thêm.
• Trường hợp 2: Tăng dự phòng. Nếu dự phòng cần trích lập cao hơn dự phòng hiện có, phần chênh lệch được ghi vào giá vốn hàng bán kỳ này, làm tăng giá vốn và giảm lợi nhuận.
• Trường hợp 3: Giảm dự phòng. Nếu dự phòng cần trích lập thấp hơn dự phòng hiện có, phần chênh lệch được hoàn nhập, làm giảm giá vốn hàng bán và tăng lợi nhuận..

Việc tính toán được thực hiện cho từng mặt hàng cụ thể, sau đó tổng hợp vào bảng kê chi tiết. Bảng kê này là cơ sở để doanh nghiệp tính toán giá vốn hàng bán (bao gồm toàn bộ sản phẩm và giá vốn hàng bán trong kỳ).

4. Nguyên tắc kế toán dự phòng giảm giá hàng tồn kho

Việc trích lập cần tuân thủ theo những nguyên tắc kế toán cụ thể nhằm đảm bảo tính chính xác và trung thực của báo cáo tài chính.

Nguyên tắc bao gồm:

1. Doanh nghiệp chỉ trích lập dự phòng khi có bằng chứng chắc chắn về việc giá trị hàng tồn kho giảm. Dự phòng này nhằm bù đắp thiệt hại do giá trị hàng tồn kho giảm.
2. Dự phòng được lập khi lập báo cáo tài chính, tuân thủ chuẩn mực kế toán và quy định hiện hành.
3. Dự phòng được tính riêng cho từng loại hàng hóa, sản phẩm hoặc dịch vụ.
4. Giá trị thuần có thể thực hiện được là giá bán ước tính trừ chi phí hoàn thiện và chi phí bán hàng.
5. Khi lập báo cáo tài chính, căn cứ vào số lượng, giá gốc và giá trị thuần có thể thực hiện được để xác định dự phòng. 

• Nếu dự phòng phải lập lớn hơn dự phòng hiện có, phần chênh lệch được ghi tăng dự phòng và tăng giá vốn hàng bán. 
• Nếu dự phòng phải lập nhỏ hơn dự phòng hiện có, phần chênh lệch được hoàn nhập, ghi giảm dự phòng và giảm giá vốn hàng bán.

5. Những câu hỏi liên quan đến dự phòng giảm giá hàng tồn kho

Sau đây hãy cùng chúng tôi giải đáp một số câu hỏi thường gặp xoay quanh vấn đề này nhé!

5.1 Tại sao dự phòng giảm giá hàng tồn kho lại quan trọng với doanh nghiệp?

Khoản dự phòng này quan trọng vì nó giúp doanh nghiệp:

– Phản ánh đúng giá trị tài sản: Đảm bảo giá trị hàng tồn kho trên báo cáo tài chính phản ánh đúng giá trị thị trường thực tế.

– Dự phòng rủi ro: Chuẩn bị nguồn lực tài chính để bù đắp tổn thất nếu hàng tồn kho bị giảm giá.

– Minh bạch thông tin: Cung cấp thông tin trung thực và minh bạch về tình hình tài chính của doanh nghiệp cho các bên liên quan.

5.2 Dự phòng giảm giá tồn kho cần được trích lập khi nào?

Doanh nghiệp cần trích lập khoản dự phòng này khi có những dấu hiệu rõ ràng cho thấy giá trị thực tế mà hàng tồn kho có thể mang lại thấp hơn giá trị ghi sổ của nó. Một số trường hợp điển hình bao gồm:

• Hàng hóa lỗi thời, hư hỏng, hoặc hết hạn sử dụng.
• Giá thị trường giảm.
• Hàng hóa tồn kho quá lâu không bán được.

5.3 Có những quy định nào về dự phòng giảm giá tồn kho?

Khoản dự phòng này phải được trích lập và sử dụng theo đúng chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) và các quy định pháp luật có liên quan. Việc tuân thủ những quy định này là rất quan trọng để đảm bảo tính chính xác và minh bạch của báo cáo tài chính của doanh nghiệp.

6. Kết luận

Hiểu rõ và áp dụng đúng nguyên tắc về dự phòng giảm giá hàng tồn kho không chỉ giúp doanh nghiệp đảm bảo tuân thủ các chuẩn mực kế toán, minh bạch trong báo cáo tài chính, mà còn là yếu tố then chốt để quản lý hàng tồn kho hiệu quả, tối ưu hóa chi phí và gia tăng lợi nhuận. 

Việc trích lập dự phòng một cách chính xác giúp doanh nghiệp chủ động đối phó với rủi ro, phản ánh trung thực tình hình tài chính và đưa ra những quyết định kinh doanh sáng suốt hơn.

Để việc quản lý trở nên dễ dàng và chính xác hơn, bạn có thể tham khảo giải pháp phần mềm quản lý kho SEEACT-WMS. 

Với những tính năng ưu việt, SEEACT-WMS sẽ giúp bạn kiểm soát hàng tồn kho một cách toàn diện, từ đó đưa ra quyết định kinh doanh sáng suốt hơn

Liên hệ ngay với chúng tôi qua HOTLINE 0359.206.636 để được tư vấn chi tiết về giải pháp quản lý hàng tồn kho toàn diện từ SEEACT-WMS!

>>>Xem thêm:

Hệ thống MES là gì? Tại sao MES không thể thiếu đối với doanh nghiệp sản xuất?

Vòng quay hàng tồn kho là gì?