Toyota Production System là gì? Nguyên lý & Ứng dụng

Hệ thống sản xuất Toyota (Toyota Production System – TPS) là một trong những phương thức sản xuất hiệu quả nhất thế giới, góp phần đưa Toyota trở thành tập đoàn ô tô hàng đầu. Vậy Toyota Production System là gì? Bài viết này của DACO sẽ phân tích chi tiết về TPS, bao gồm các nguyên lý cốt lõi, lợi ích, cũng như cách thức áp dụng hiệu quả vào thực tiễn sản xuất.

Toyota Production System là gì? 

Toyota Production System hay còn được biết đến với tên gọi Hệ thống Sản xuất Toyota (TPS), là một phương thức quản lý sản xuất tiên phong được phát triển bởi tập đoàn ô tô Toyota. Ra đời từ những năm sau Thế chiến thứ II, TPS là “con đẻ” của hai nhà lãnh đạo tài ba Taiichi Ohno và Eiji Toyoda, với triết lý cốt lõi là sản xuất đúng số lượng sản phẩm cần thiết vào đúng thời điểm – hay còn gọi là Just-In-Time (JIT).

TPS không chỉ đơn thuần là một hệ thống sản xuất, mà còn là cả một triết lý kinh doanh, đặt mục tiêu loại bỏ triệt để lãng phí, tối ưu hóa hiệu quả sản xuất và mang lại giá trị cao nhất cho khách hàng. 

Toyota Production System đã chứng minh sức mạnh vượt trội khi góp phần đưa Toyota trở thành tập đoàn ô tô hàng đầu thế giới. Không chỉ dừng lại ở Nhật Bản, mô hình sản xuất tinh gọn này còn lan rộng ra toàn cầu và được áp dụng thành công trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau.

Lịch sử hình thành và phát triển hệ thống TPS của Toyota

Năm 1950, Toyota gặp khó khăn trong sản xuất. Tân Tổng giám đốc Eiji Toyoda đã thực hiện chuyến khảo sát 12 tuần tại các nhà máy Mỹ để tìm giải pháp. Ông nhận thấy kỹ thuật sản xuất hàng loạt tại Mỹ tồn tại nhiều hạn chế như lãng phí, tồn kho, tổ chức kém, tương đồng với những vấn đề mà Toyota đang gặp phải.

Ấn tượng với hệ thống “kéo” trong siêu thị Mỹ, nơi hàng hóa luôn được bổ sung kịp thời theo nhu cầu, Eiji Toyoda cùng các cộng sự, đặc biệt là kỹ sư Taiichi Ohno, đã bắt tay vào xây dựng một hệ thống sản xuất mới, Hệ thống sản xuất Toyota (TPS). 

Hệ thống này được xây dựng dựa trên sự kết hợp giữa những bài học từ Henry Ford, W. Edwards Deming và quan sát thực tế của Eiji Toyoda.

TPS đã chứng minh sức mạnh vượt trội khi giúp Toyota vượt qua khủng hoảng dầu mỏ những năm 1970, vươn lên trở thành nhà sản xuất ô tô hàng đầu thế giới. Không chỉ dừng lại ở ngành công nghiệp ô tô, TPS còn được áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ sản xuất điện tử, dược phẩm đến dịch vụ.

Ngày nay, TPS vẫn được coi là “kim chỉ nam” cho các doanh nghiệp muốn nâng cao năng suất, giảm thiểu lãng phí và đạt được sự phát triển bền vững.

Mục tiêu TPS là gì?

Toyota Production System hướng đến những mục tiêu cốt lõi sau:

Tối ưu hóa chi phí

TPS tập trung vào việc loại bỏ triệt để 7 loại lãng phí (Muda) thường gặp trong sản xuất, bao gồm: sản xuất dư thừa, thời gian chờ đợi, vận chuyển không cần thiết, tồn kho quá mức, chuyển động thừa, sản phẩm lỗi và xử lý thừa. Bằng cách giảm thiểu lãng phí, TPS giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí sản xuất, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên và tăng cường lợi nhuận.

Nâng cao chất lượng

TPS đặt chất lượng sản phẩm lên hàng đầu. Hệ thống này áp dụng các phương pháp kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt ngay từ đầu, đồng thời trao quyền cho công nhân ngăn chặn và xử lý lỗi kịp thời thông qua phương pháp Jidoka (tự động hóa với sự can thiệp của con người). Nhờ đó, TPS giúp doanh nghiệp duy trì chất lượng sản phẩm ổn định, giảm thiểu sản phẩm lỗi và nâng cao sự hài lòng của khách hàng.

Thiết lập môi trường làm việc chuyên nghiệp và hiệu quả

Toyota Production System đề cao tinh thần làm việc nhóm, sự tôn trọng lẫn nhau và trao quyền cho nhân viên. Mỗi thành viên trong tổ chức đều được khuyến khích đóng góp ý kiến, tham gia vào quá trình cải tiến và phát huy tối đa tiềm năng của bản thân. Điều này tạo nên một môi trường làm việc tích cực, năng động và thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp.

Tăng cường khả năng thích ứng

Trong bối cảnh thị trường liên tục biến động, TPS giúp doanh nghiệp nâng cao khả năng thích ứng và đáp ứng nhanh chóng với những thay đổi của thị trường. Bằng cách áp dụng phương pháp sản xuất linh hoạt và luôn sẵn sàng cải tiến, doanh nghiệp có thể điều chỉnh hoạt động sản xuất một cách nhanh chóng, đáp ứng nhu cầu luôn thay đổi của khách hàng.

5 trụ cột chính của TPS là gì?

Toyota Production System được xây dựng dựa trên 5 trụ cột chính, tạo nên một hệ thống sản xuất hiệu quả và linh hoạt.

Standardization (Tiêu chuẩn hóa)

Tiêu chuẩn hóa, một trong 5 trụ cột của Hệ thống Sản xuất Toyota, tập trung vào việc thiết lập các quy trình vận hành và quản lý được chuẩn hóa. Điều này bao gồm việc xác định rõ ràng các tiêu chuẩn cho mọi yếu tố, từ nguyên vật liệu, nhân lực, đến máy móc thiết bị.

Mục tiêu chính là loại bỏ sự thiếu nhất quán trong thao tác, đảm bảo mọi công đoạn đều được thực hiện theo đúng quy trình chuẩn. Tiêu chuẩn hóa giúp tối ưu hóa hiệu quả, giảm thiểu lãng phí bằng cách kiểm soát chặt chẽ Takt time (thời gian hoàn thành một công việc), trình tự công việc và lượng hàng tồn kho. 

Nhờ tiêu chuẩn hóa, doanh nghiệp có thể dễ dàng mở rộng sản xuất, đào tạo nhân viên mới và duy trì chất lượng sản phẩm ổn định. Tuy nhiên, tiêu chuẩn hóa cần được xây dựng dựa trên thực tế sản xuất và sự tham gia của người lao động để đảm bảo tính hiệu quả và khả thi.

Just-in-Time (JIT)  

Just-in-Time (JIT) là nguyên lý sản xuất đúng số lượng sản phẩm cần thiết vào đúng thời điểm. JIT nhằm mục tiêu loại bỏ tồn kho, rút ngắn thời gian sản xuất và đáp ứng nhanh chóng nhu cầu của khách hàng. 

Để JIT hoạt động hiệu quả, doanh nghiệp cần có dự báo nhu cầu chính xác, quan hệ đối tác chặt chẽ với nhà cung cấp và hệ thống quản lý sản xuất linh hoạt. JIT mang lại nhiều lợi ích như giảm chi phí lưu kho, tăng tốc độ sản xuất, cải thiện dòng tiền và nâng cao sự hài lòng của khách hàng.

>>>Xem thêm: Cách áp dụng JIT trong sản xuất hiệu quả

Kaizen (Cải tiến liên tục)

Kaizen là tinh thần cải tiến liên tục, không ngừng nâng cao hiệu quả và chất lượng trong mọi hoạt động của doanh nghiệp. Kaizen khuyến khích mọi thành viên trong tổ chức, từ ban lãnh đạo đến nhân viên, đều tham gia vào quá trình cải tiến. Thông qua việc xác định và giải quyết liên tục các vấn đề, dù là nhỏ nhất, Kaizen giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình, giảm thiểu lãng phí và nâng cao năng suất.

Kaizen là một yếu tố quan trọng giúp hệ thống sản xuất của Toyota duy trì tính linh hoạt và thích ứng với những thay đổi của thị trường.

>>>Xem thêm: 10 nguyên tắc Kaizen cốt lõi trong sản xuất

Jidoka (Tự kiểm soát lỗi)

Jidoka là nguyên lý kết hợp tự động hóa với sự can thiệp của con người để phát hiện và ngăn chặn lỗi ngay từ giai đoạn đầu. 

Mỗi công đoạn đều có khả năng tự kiểm tra, xác định các vấn đề về thiết bị, chất lượng sản phẩm, cho phép dây chuyền hoạt động liên tục và chỉ dừng khi cần thiết. Cơ chế này ngăn chặn việc sản xuất sản phẩm lỗi, đảm bảo các vấn đề được giải quyết ngay tại nguồn, góp phần nâng cao hiệu quả và chất lượng sản xuất.

Sản xuất tinh gọn (Lean Manufacturing)

Lean Manufacturing là triết lý sản xuất tập trung vào việc loại bỏ lãng phí trong mọi hoạt động của doanh nghiệp. Lean Manufacturing hướng đến việc tối ưu hóa quy trình, giảm thiểu tồn kho, rút ngắn thời gian sản xuất và nâng cao năng suất lao động. Lean Manufacturing là nền tảng quan trọng của Toyota Production System, giúp doanh nghiệp tăng cường khả năng cạnh tranh và đạt được sự phát triển bền vững.

Nguyên lý hoạt động của Toyota Production System là gì?

Hệ thống sản xuất Toyota vận hành dựa trên một số nguyên lý cốt lõi, nhằm tối ưu hóa hiệu quả sản xuất, giảm thiểu lãng phí và mang lại giá trị cao nhất cho khách hàng.

Giảm thiểu lãng phí

Xuất phát từ công thức cơ bản “Giá bán – Chi phí = Lợi nhuận”, TPS tập trung vào việc kiểm soát chi phí, yếu tố mà doanh nghiệp có thể chủ động tác động, thay vì cố gắng tăng giá bán – vốn bị chi phối bởi thị trường.

Để đạt được mục tiêu giảm thiểu chi phí, TPS hoạt động dựa trên nguyên lý loại bỏ triệt để 7 loại lãng phí (Muda) phổ biến trong sản xuất:

1. Lãng phí do chỉnh sửa thiết bị  
2. Lãng phí do vận chuyển  
3. Lãng phí do chờ đợi 
4. Lãng phí do tồn kho 
5. Lãng phí do thao tác 
6. Lãng phí do gia công thừa  
7. Lãng phí do sản xuất thừa  

Bằng cách nhận diện và loại bỏ những lãng phí này, TPS giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí sản xuất, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên và tăng cường lợi nhuận.

>>>Xem thêm: Muda Mura Muri: “Bộ ba lãng phí” trong sản xuất và cách loại bỏ

Đảm bảo “dòng chảy” sản xuất liên tục

Khái niệm “Dòng chảy liên tục” (Continuous Flow) đóng vai trò then chốt trong TPS. Nguyên tắc này yêu cầu quá trình sản xuất diễn ra liên tục, không bị gián đoạn, kể cả trong quá trình chuyển đổi giữa các công đoạn. Việc duy trì dòng chảy liên tục giúp đảm bảo các vấn đề được phát hiện và xử lý kịp thời, tránh tích tụ và gây ra lỗi ở sản phẩm cuối cùng.

Sử dụng năng lượng hiệu quả

Toyota Production System chú trọng việc sử dụng năng lượng hiệu quả xuyên suốt chuỗi sản xuất. Chiến lược này mang lại lợi ích kép: giảm chi phí vận hành và giảm tác động đến môi trường.

Các nhà máy Toyota đã áp dụng hàng loạt biện pháp nhằm tối ưu hóa năng lượng, bao gồm: chuyển đổi hệ thống chiếu sáng từ đèn huỳnh quang sang đèn LED, khai thác năng lượng mặt trời, tích hợp công nghệ tiết kiệm năng lượng thông minh, và đầu tư vào các thiết bị có hiệu suất năng lượng cao.

Quản lý chất lượng toàn diện (TQM)

Quản lý Chất lượng Toàn diện (Total Quality Management – TQM) là một phần không thể thiếu trong hệ thống TPS của Toyota. TQM là phương pháp quản lý toàn diện nhằm đảm bảo chất lượng sản phẩm và quy trình sản xuất ở mức tối ưu. Thông qua TQM, TPS tập trung vào việc cải tiến liên tục, đồng thời đào tạo nhân viên có khả năng giám sát và kiểm soát chất lượng, đảm bảo duy trì các tiêu chuẩn chất lượng cao trong suốt quá trình sản xuất.

Cải tiến liên tục

Nguyên tắc Kaizen, hay cải tiến liên tục, là nền tảng cho sự phát triển bền vững của TPS. Theo Kaizen, mọi ý kiến đóng góp đều được trân trọng, và cải tiến liên tục là chìa khóa dẫn đến thành công. Trong TPS, Kaizen được áp dụng ở mọi cấp độ, khuyến khích mọi nhân viên tham gia đề xuất và thực hiện các cải tiến, dù là nhỏ nhất. Những thay đổi nhỏ tích lũy theo thời gian sẽ mang lại hiệu quả to lớn cho toàn bộ hệ thống.

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan về Toyota Production System và những lợi ích mà nó mang lại. Chúc bạn thành công trong việc áp dụng TPS vào doanh nghiệp của mình.