Quản trị sản xuất là gì? Khái niệm, Quy trình & Ứng dụng thực tiễn

Quản trị sản xuất là gì? Đây là câu hỏi mà nhiều người, đặc biệt là các nhà quản lý doanh nghiệp, luôn quan tâm tìm hiểu. Hiểu rõ bản chất của quản trị sản xuất sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất, giảm thiểu chi phí, tối ưu hóa nguồn lực và gia tăng lợi thế cạnh tranh. 

Trong bài viết này, hãy cùng DACO tìm hiểu định nghĩa, mục tiêu, các yếu tố cấu thành và các phương pháp quản trị hiệu quả.

Sản xuất là gì? 

Sản xuất là hoạt động tạo ra sản phẩm từ nguyên liệu thô, đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Quá trình này không chỉ đơn thuần là biến đổi vật chất mà còn tạo ra giá trị gia tăng, đáp ứng nhu cầu của con người.

Nói một cách khái quát, sản xuất là quá trình chuyển đổi đầu vào (như lao động, vốn, tài nguyên và công nghệ) thành đầu ra là sản phẩm/dịch vụ có giá trị sử dụng. Sản phẩm/dịch vụ này có thể được trao đổi hoặc bán để thu về lợi ích kinh tế.

>>>Xem chi tiết: Sản xuất là gì? Các yếu tố cơ bản của quá trình sản xuất

Quản trị sản xuất là gì?

Quản trị sản xuất (Production Management) là hoạt động then chốt trong doanh nghiệp, bao gồm việc lên kế hoạch, tổ chức, điều phối và kiểm soát toàn bộ quá trình sản xuất nhằm tạo ra sản phẩm/dịch vụ đáp ứng nhu cầu khách hàng và đạt mục tiêu kinh doanh.

Hiểu một cách đơn giản, quản trị sản xuất là việc quản lý toàn diện các yếu tố đầu vào (như nguyên vật liệu, nhân công, máy móc,…) và quá trình biến đổi chúng thành sản phẩm/dịch vụ đầu ra. Quản trị sản xuất hiệu quả giúp doanh nghiệp tối ưu hóa nguồn lực, nâng cao năng suất, giảm thiểu chi phí và đảm bảo chất lượng sản phẩm.

Hai nội dung chính của quản trị sản xuất bao gồm:

• Xây dựng và thiết kế hệ thống sản xuất: Thiết lập quy trình sản xuất, bố trí mặt bằng, lựa chọn công nghệ và thiết bị phù hợp.
• Quản trị quá trình sản xuất: Điều hành, giám sát và kiểm soát quá trình sản xuất; đảm bảo tiến độ, chất lượng và hiệu quả sản xuất.

Mục tiêu của quản trị sản xuất 

Mục tiêu cuối cùng của quản trị sản xuất là nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức thông qua việc sử dụng tối ưu các nguồn lực sản xuất. Cụ thể như sau: 

Đáp ứng nhu cầu sản phẩm 

Đây là nhiệm vụ trọng tâm của mọi hoạt động sản xuất. Doanh nghiệp cần đảm bảo sản xuất và cung cấp sản phẩm đủ về số lượng, đạt tiêu chuẩn chất lượng, đúng thời điểm để đáp ứng nhu cầu thị trường. Việc này đảm bảo sự tồn tại và phát triển bền vững của doanh nghiệp. Nếu không thể cung cấp sản phẩm cho khách hàng, doanh nghiệp sẽ không thể tồn tại. 

Vì vậy, việc đảm bảo sản xuất và cung cấp sản phẩm với số lượng, chất lượng, thời gian phù hợp để đáp ứng nhu cầu của khách hàng là vô cùng quan trọng.

Tạo ra lợi thế cạnh tranh

Để gia tăng sức cạnh tranh, doanh nghiệp cần tập trung vào chất lượng sản phẩm. Sản phẩm đạt tiêu chuẩn chất lượng cao sẽ thu hút và giữ chân khách hàng, tạo dựng uy tín cho doanh nghiệp. Bên cạnh đó, việc tối ưu hóa quy trình, nâng cao năng suất, giảm thiểu lãng phí và thời gian sẽ giúp giảm chi phí sản xuất. 

Hơn nữa, doanh nghiệp cần chủ động theo dõi và ứng dụng công nghệ mới, cải tiến phương pháp sản xuất. Sự linh hoạt cũng là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp thích ứng với biến động thị trường và nhu cầu khách hàng, tạo lợi thế so với đối thủ.

Nâng cao chất lượng sản phẩm 

Muốn đạt được ưu thế về chất lượng, doanh nghiệp cần triển khai đồng bộ các hoạt động: kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt, giám sát chặt chẽ quy trình sản xuất, đảm bảo tuân thủ quy định và tiêu chuẩn, đào tạo nhân viên về tầm quan trọng của chất lượng, và áp dụng các phương pháp cải tiến liên tục. Doanh nghiệp cũng cần xử lý kịp thời các vấn đề về chất lượng như lỗi sản phẩm, phản hồi từ khách hàng, và tối ưu hóa quy trình để giảm thiểu lỗi. 

Đảm bảo tốc độ cung ứng

Trong thời đại kinh doanh hiện nay, tốc độ cung ứng đóng vai trò quan trọng trong việc thỏa mãn khách hàng. Việc đáp ứng nhanh chóng nhu cầu của khách hàng giúp tăng sự hài lòng, từ đó thúc đẩy doanh số và nâng cao lợi thế cạnh tranh. Để đạt được mục tiêu này, cần tối ưu hóa quy trình sản xuất, quản lý hàng tồn kho hiệu quả và cải thiện hệ thống vận chuyển.

Đáp ứng nhu cầu thị trường một cách linh hoạt

Mục tiêu chung là đảm bảo cung ứng đầu ra cho doanh nghiệp trên cơ sở khai thác hiệu quả nhất các nguồn lực, đồng thời thỏa mãn tốt nhất nhu cầu của khách hàng. Nhu cầu này thường biến động theo thời gian, thị trường và xu hướng tiêu dùng. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải có khả năng điều chỉnh quy trình sản xuất, đa dạng hóa sản phẩm và nhanh chóng đáp ứng các yêu cầu mới từ thị trường.

Tối ưu hóa hiệu quả sản xuất

Tối ưu hóa quy trình giúp loại bỏ lãng phí, rút ngắn thời gian sản xuất, sử dụng hiệu quả nguồn lực, từ đó tăng năng suất và giảm chi phí. Doanh nghiệp cũng cần cải tiến quy trình, kiểm soát chất lượng chặt chẽ để nâng cao chất lượng sản phẩm/dịch vụ.

>>>Xem thêm: Hướng dẫn nâng cao hiệu quả sản xuất

4 Chức năng cơ bản của quản trị sản xuất

Hoạt động sản xuất hiệu quả dựa trên bốn chức năng chính, bao gồm: Hoạch định, Tổ chức, Điều hành và Kiểm soát. Bốn chức năng này có mối quan hệ mật thiết, tương hỗ lẫn nhau, đảm bảo cho quá trình sản xuất diễn ra trơn tru và đạt được mục tiêu đề ra.

Hoạch định sản xuất

Đây là bước đầu tiên và cũng là nền tảng cho toàn bộ quá trình sản xuất. Hoạch định sản xuất bao gồm việc xác định mục tiêu sản xuất (sản lượng, chất lượng, thời gian,…), dự báo nhu cầu thị trường, lập kế hoạch sản xuất chi tiết, đồng thời phân bổ nguồn lực (nhân lực, nguyên vật liệu, tài chính,…) sao cho hiệu quả.

Tổ chức sản xuất

Chức năng này tập trung vào việc thiết kế và vận hành hệ thống sản xuất. Cụ thể, nó bao gồm việc thiết lập cơ cấu tổ chức, phân công trách nhiệm, xây dựng quy trình sản xuất, bố trí mặt bằng nhà xưởng, lựa chọn công nghệ và thiết bị phù hợp. Tổ chức sản xuất hiệu quả giúp tối ưu hóa nguồn lực và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình sản xuất diễn ra trôi chảy.

Điều hành sản xuất

Đây là quá trình giám sát, điều phối và điều chỉnh các hoạt động sản xuất hàng ngày để đảm bảo kế hoạch được thực hiện đúng tiến độ và đạt hiệu quả cao nhất. Điều hành sản xuất bao gồm việc phân công công việc, hướng dẫn và giám sát nhân viên, giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình sản xuất, đồng thời đảm bảo sự phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ phận.

Kiểm soát sản xuất

Chức năng này tập trung vào việc theo dõi, đánh giá và điều chỉnh quá trình sản xuất. Kiểm soát sản xuất bao gồm việc thu thập dữ liệu về hiệu suất sản xuất, so sánh kết quả thực tế với kế hoạch, phân tích nguyên nhân của các sai lệch, từ đó đề xuất biện pháp khắc phục và cải tiến. Kiểm soát sản xuất giúp đảm bảo chất lượng sản phẩm, giảm thiểu lãng phí và nâng cao hiệu quả sản xuất.

>>>Chi tiết: Hướng dẫn kiểm soát sản xuất hiệu quả cho doanh nghiệp

Bốn chức năng này có mối quan hệ mật thiết với nhau, tạo thành một chu trình khép kín, góp phần vào sự thành công của hoạt động sản xuất.

8 yếu tố trong mô hình quản trị sản xuất là gì?

Dự báo nhu cầu sản xuất

Dự báo nhu cầu là điểm khởi đầu quan trọng, là cơ sở cho mọi hoạt động trong quản trị sản xuất. Nó bao gồm việc nghiên cứu thị trường, phân tích các yếu tố ảnh hưởng (kinh tế, kỹ thuật,…) để xác định nhu cầu về sản phẩm (loại sản phẩm, số lượng, thời điểm). Dự báo chính xác giúp doanh nghiệp chủ động trong việc lập kế hoạch sản xuất, phân bổ nguồn lực và tổ chức hệ thống sản xuất hiệu quả, đáp ứng kịp thời nhu cầu thị trường.

>>>Chi tiết: Dự báo nhu cầu sản xuất như thế nào cho hiệu quả?

Thiết kế và phát triển sản phẩm

Trong lĩnh vực sản xuất, thiết kế sản phẩm đóng vai trò then chốt, vượt ra ngoài khuôn khổ của việc chỉ tạo ra sản phẩm mới. 

Yếu tố then chốt là đảm bảo tính khả thi trong quá trình sản xuất, đồng thời đáp ứng nhu cầu và xu hướng của thị trường. Cần lưu ý rằng, mỗi loại sản phẩm đều yêu cầu một quy trình và công nghệ sản xuất riêng biệt. Do đó, trong giai đoạn thiết kế quy trình công nghệ, cần có sự cân nhắc kỹ lưỡng về các yếu tố cấu thành, bao gồm: thiết bị, máy móc; trình tự các bước tiến hành; và các yêu cầu kỹ thuật đặc thù. Mục tiêu cuối cùng là đảm bảo sản phẩm đầu ra đạt chất lượng theo tiêu chuẩn đã đề ra. 

Quản lý năng lực sản xuất

Việc hoạch định và quản lý năng lực sản xuất đóng vai trò then chốt trong việc xác định quy mô và khả năng sản xuất của doanh nghiệp. Năng lực sản xuất chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như: nhân lực, máy móc, nguyên vật liệu, công nghệ và quy trình. 

Quản lý tốt năng lực sản xuất là chìa khóa để doanh nghiệp đáp ứng nhu cầu hiện tại, đồng thời nắm bắt cơ hội mở rộng thị trường trong tương lai.

Định vị cơ sở sản xuất

Lựa chọn vị trí chiến lược cho sản xuất là một quyết định quan trọng trong chiến lược kinh doanh. Quá trình này đòi hỏi phân tích kỹ lưỡng các yếu tố ngoại cảnh như: nguồn lực, thị trường, pháp luật, môi trường, kinh tế, xã hội và văn hóa. Định vị chính xác giúp doanh nghiệp tối ưu hóa lợi thế cạnh tranh, đáp ứng nhu cầu khách hàng, xác định hướng phát triển dài hạn và tìm kiếm cơ hội kinh doanh tiềm năng.

Bố trí sản xuất

Việc sắp xếp, tổ chức không gian sản xuất, lựa chọn máy móc thiết bị phù hợp là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động.

Không chỉ đơn thuần là việc sắp đặt máy móc, thiết bị, yếu tố này còn bao hàm tổ chức không gian sản xuất tối ưu, lựa chọn công nghệ phù hợp nhằm đảm bảo chất lượng sản phẩm và hiệu suất vận hành.

Ngày nay, nhiều doanh nghiệp đã kết hợp phương pháp truyền thống dựa trên kinh nghiệm với các phần mềm hiện đại để mô phỏng và lựa chọn phương án bố trí sản xuất tốt nhất.

Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tối ưu, việc bố trí sản xuất cần dựa trên sự am hiểu sâu sắc về quy trình sản xuất, khả năng thích ứng linh hoạt với thị trường và tối ưu hóa tương tác giữa con người và máy móc. Bên cạnh đó, cần đặc biệt chú trọng đến an toàn lao động, tiết kiệm không gian và sử dụng hiệu quả nguồn lực.

Hoạch định và điều phối nguồn lực

Yếu tố này tập trung vào việc lập kế hoạch chi tiết cho các nguồn lực: nhân lực, máy móc, vật liệu, thời gian và tài chính, đảm bảo sự sẵn sàng và phân bổ hiệu quả cho quá trình sản xuất. Kế hoạch này giúp đảm bảo tính liên tục trong sản xuất, giảm thiểu chi phí không cần thiết, tối ưu hóa hiệu suất toàn bộ quá trình. Việc lập kế hoạch đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng, phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận và đánh giá chính xác mức độ sẵn có của nguồn lực.

Điều phối hoạt động sản xuất

Điều phối hoạt động sản xuất là việc tổ chức, sắp xếp và điều phối các hoạt động sản xuất sao cho hợp lý, đảm bảo tiến độ và hiệu quả. Điều này bao gồm việc phân công công việc, giám sát tiến độ, điều chỉnh các hoạt động khi cần thiết, đảm bảo sự phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ phận, từ đó hoàn thành kế hoạch sản xuất đúng hạn.

Kiểm soát sản xuất

Hai thành phần quan trọng nhất trong kiểm soát vận hành là quản lý tồn kho và kiểm soát chất lượng. 

• Quản lý tồn kho hiệu quả giúp cân đối giữa nhu cầu tiêu thụ và sản xuất, giảm thiểu rủi ro thất thoát, hư hỏng.
• Kiểm soát chất lượng đảm bảo sản phẩm đầu ra đáp ứng yêu cầu khách hàng, duy trì sự đồng nhất trong quy trình sản xuất. 

Kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt, thông qua việc áp dụng các tiêu chuẩn và quy trình chặt chẽ, không chỉ giúp phát hiện và khắc phục sớm các vấn đề sản xuất mà còn giảm thiểu lỗi, từ đó nâng cao sự hài lòng của khách hàng.

Quy trình triển khai quản trị sản xuất trong doanh nghiệp

Để đảm bảo cung cấp sản phẩm đáp ứng yêu cầu về số lượng và chất lượng, doanh nghiệp cần triển khai quản trị sản xuất một cách bài bản và hiệu quả. Quy trình gồm các bước sau:

Xác lập mục tiêu và định hướng sản xuất

Trước hết, doanh nghiệp cần xác định rõ ràng mục tiêu sản xuất (sản phẩm, số lượng, chất lượng, thời gian hoàn thành,…) và chiến lược sản xuất phù hợp với định hướng phát triển chung của doanh nghiệp. Việc này bao gồm việc nghiên cứu thị trường, phân tích nhu cầu khách hàng, đánh giá năng lực sản xuất của doanh nghiệp và lựa chọn phân khúc thị trường mục tiêu.

Thiết lập hệ thống quản trị sản xuất

Dựa trên mục tiêu và chiến lược đã xác định, doanh nghiệp cần thiết kế một hệ thống quản trị sản xuất phù hợp, bao gồm:

• Xây dựng quy trình sản xuất: Xác định các công đoạn sản xuất, trình tự thực hiện, phương pháp sản xuất, tiêu chuẩn chất lượng,…
• Phân bổ nguồn lực: Lập kế hoạch sử dụng hiệu quả các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài chính,…) cho từng giai đoạn sản xuất.
• Lựa chọn công nghệ: Ứng dụng công nghệ sản xuất phù hợp để nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.
• Thiết lập hệ thống kiểm soát: Xây dựng hệ thống giám sát, đánh giá và điều chỉnh quá trình sản xuất.

Nâng cao nguồn nhân lực và áp dụng công nghệ

Khi hệ thống đã được thiết lập, bước tiếp theo là đánh giá năng lực của từng nhân viên để phân công công việc phù hợp, đảm bảo khai thác tối đa tiềm năng của mỗi cá nhân. Đồng thời, doanh nghiệp cần chủ động ứng dụng các công nghệ tiên tiến nhằm tối ưu quy trình sản xuất, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.

Giám sát, đánh giá và cải tiến liên tục

Quản trị sản xuất là một quá trình liên tục, cần được đánh giá và cải tiến thường xuyên để nâng cao hiệu quả. Doanh nghiệp cần:

• Theo dõi và đánh giá: Thường xuyên thu thập dữ liệu, theo dõi các chỉ số hiệu suất sản xuất, đánh giá kết quả đạt được so với mục tiêu.
• Điều chỉnh và cải tiến: Dựa trên kết quả đánh giá, điều chỉnh quy trình, phương pháp sản xuất, bổ sung nguồn lực hoặc áp dụng công nghệ mới để nâng cao hiệu quả sản xuất, đáp ứng tốt hơn nhu cầu thị trường.

Các phương pháp quản trị sản xuất trong doanh nghiệp

Hiện nay, các doanh nghiệp sản xuất áp dụng nhiều phương pháp quản trị khác nhau nhằm tối ưu hóa quy trình và nâng cao hiệu quả. Dưới đây là một số giải pháp phổ biến:

Just-in-Time (JIT)

JIT là phương pháp tập trung vào việc sản xuất và cung ứng sản phẩm đúng thời điểm, đúng số lượng cần thiết. Hai hoạt động chính của JIT bao gồm sản xuất và giao hàng đúng lúc. Phương pháp này giúp nâng cao năng suất, giảm thiểu tồn kho, lãng phí và đáp ứng nhanh chóng nhu cầu của khách hàng.

Kaizen 

Kaizen là phương pháp dựa trên nguyên tắc cải tiến liên tục và thường xuyên, khuyến khích sự tham gia của toàn bộ nhân viên, từ cấp quản lý đến công nhân. Áp dụng Kaizen giúp doanh nghiệp không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm, tối ưu hóa quy trình và tạo môi trường làm việc hiệu quả.

Hoạch định nhu cầu nguyên vật liệu (MRP)

MRP là phương pháp lập kế hoạch nhu cầu vật tư dựa trên hệ thống máy tính. MRP giúp tính toán nhu cầu nguyên vật liệu, thiết bị, máy móc và nhân công cho từng giai đoạn sản xuất, từ đó tối ưu hóa việc mua sắm, quản lý kho và phân bổ nguồn lực, giảm thiểu chi phí và lãng phí.

>>>Chi tiết: MRP là gì và tại sao doanh nghiệp cần quan tâm?

Kanban

Kanban là phương pháp quản lý sản xuất trực quan, sử dụng thẻ Kanban để kiểm soát dòng chảy vật tư và thông tin trong quá trình sản xuất. Kanban giúp duy trì sự cân bằng giữa cung và cầu, tránh tình trạng tồn kho quá mức hoặc thiếu hụt nguyên vật liệu, đảm bảo sản xuất diễn ra liên tục và hiệu quả.

Six Sigma

Six Sigma tập trung vào việc giảm thiểu sai sót và sự biến động trong quy trình sản xuất. Mục tiêu của Six Sigma là duy trì sự ổn định và đạt đến mức độ chất lượng cao, tiệm cận mức không lỗi. Phương pháp này sử dụng các công cụ thống kê để đo lường hiệu suất, xác định nguyên nhân gốc rễ của sai sót và thực hiện các cải tiến liên tục nhằm loại bỏ chúng.

Nâng cao hiệu quả Quản trị sản xuất với Hệ thống điều hành sản xuất thông minh SEEACT-MES

Trong thời đại 4.0, việc ứng dụng công nghệ vào quản trị sản xuất là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả và năng lực cạnh tranh. Hệ thống điều hành sản xuất thông minh SEEACT-MES là giải pháp tối ưu giúp doanh nghiệp đạt được mục tiêu này.

SEEACT-MES là hệ thống được phát triển bởi DACO, với hơn 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực IT & OT, giúp doanh nghiệp:

• Tối ưu hóa quy trình sản xuất: Giám sát, kiểm soát và tự động hóa quy trình sản xuất theo thời gian thực, từ đó giảm thiểu lãng phí, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.
• Quản lý sản xuất hiệu quả: Theo dõi chi tiết tình hình sản xuất, quản lý nguồn lực (nhân công, máy móc, vật tư), kiểm soát chất lượng sản phẩm và hàng tồn kho.
• Giảm thiểu chi phí: Tối ưu hóa sử dụng nguyên vật liệu, năng lượng, giảm thiểu lãng phí.
• Ra quyết định chính xác: Cung cấp báo cáo phân tích chi tiết, giúp nhà quản lý nắm bắt toàn cảnh hoạt động sản xuất, từ đó đưa ra quyết định nhanh chóng và chính xác.

Bạn muốn tìm hiểu thêm về SEEACT-MES?

>>>Hệ thống điều hành sản xuất #01 Việt Nam – SEEEACT-MES

Hoặc liên hệ ngay hotline: 0904.675.995 để được tư vấn miễn phí!

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan về quản trị sản xuất là gì và những kiến thức hữu ích để áp dụng vào thực tiễn.

Để tìm hiểu sâu hơn về các giải pháp quản trị sản xuất thông minh, tối ưu hóa quy trình và nâng cao hiệu quả hoạt động, hãy liên hệ với chúng tôi ngay hôm nay!