Product layout – Bố trí mặt bằng theo sản phẩm: Ưu nhược điểm & Ví dụ

Bố trí mặt bằng theo sản phẩm – Product layout là một phương pháp tối ưu hóa không gian sản xuất, giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất và hiệu quả hoạt động. Bằng cách sắp xếp các máy móc, thiết bị và khu vực làm việc theo trình tự các công đoạn sản xuất, doanh nghiệp có thể giảm thiểu thời gian di chuyển, hạn chế sự gián đoạn và tối ưu hóa dòng chảy sản phẩm. Trong bài viết này, cùng DACO tìm hiểu chi tiết về bố trí mặt bằng sản xuất theo sản phẩm, bao gồm ưu điểm, nhược điểm và một số ví dụ minh họa.

Bố trí mặt bằng sản xuất theo sản phẩm là gì?

Bố trí mặt bằng sản xuất theo sản phẩm, hay còn gọi là bố trí theo dây chuyền hoàn thiện (tiếng Anh: Product layout hoặc Line layout), là một phương pháp tổ chức không gian sản xuất trong đó các máy móc, thiết bị và trạm làm việc được sắp xếp theo trình tự các bước chế tạo sản phẩm.

Mục tiêu của phương pháp này là tạo ra một dòng chảy sản phẩm liên tục và hiệu quả từ khâu nguyên liệu đầu vào đến thành phẩm cuối cùng. Sản phẩm sẽ di chuyển qua từng công đoạn, từng trạm làm việc theo một trình tự cho đến khi hoàn thiện.

Line layout thường được áp dụng trong các nhà máy sản xuất hàng loạt với sản lượng lớn và quy trình sản xuất ổn định.

>>>Tìm hiểu thêm: Bố trí mặt bằng sản xuất là gì?

Đặc điểm của Product layout là gì?

Product layout sở hữu những đặc điểm nổi bật sau:

• Dòng chảy vật liệu liên tục: Vật tư, nguyên liệu và bán thành phẩm di chuyển theo băng tải hoặc dây chuyền, tạo thành một dòng chảy liên tục từ đầu vào đến đầu ra.
• Hạn chế tồn kho: Lượng chi tiết đang gia công tương đối nhỏ và phần lớn được lưu trữ tạm thời trên hệ thống vận chuyển, giảm thiểu không gian lưu trữ và tồn kho.
• Phân công lao động chuyên môn hóa: Công nhân đứng máy thường có tay nghề vừa phải và có thể phụ trách vận hành hai hay nhiều máy cùng lúc, tăng năng suất lao động.
• Sử dụng thiết bị chuyên dụng: Các máy móc chuyên dụng, đồ gá, kẹp được sử dụng để tối ưu hóa quy trình sản xuất và đảm bảo tính đồng nhất của sản phẩm.
• Kiểm soát chất lượng đơn giản: Do sản phẩm được sản xuất theo một quy trình chuẩn hóa, việc kiểm tra chất lượng thường ít phức tạp và không cần quy định chi tiết trình tự kiểm tra.
• Tự động hóa cao: Việc ứng dụng các máy móc chuyên dụng và tự động hóa giúp nâng cao năng suất, giảm thiểu sai sót và tăng tính ổn định của sản phẩm.

Ưu nhược điểm của bố trí mặt bằng sản xuất theo sản phẩm 

Trong sản xuất, việc bố trí mặt bằng nhà xưởng một cách khoa học và hợp lý đóng vai trò then chốt để nâng cao năng suất và hiệu quả hoạt động. Bố trí mặt bằng theo sản phẩm là một phương án phổ biến, được áp dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp. Tuy nhiên, phương pháp này cũng có những ưu điểm và nhược điểm riêng cần được cân nhắc kỹ lưỡng.

Ưu điểm

– Năng suất cao: Dòng chảy sản phẩm liên tục và sự chuyên môn hóa trong phân công lao động giúp tăng năng suất đáng kể.

– Giảm chi phí sản xuất: Việc sử dụng máy móc chuyên dụng và tự động hóa giúp giảm thiểu lãng phí nguyên vật liệu, nhân công và thời gian sản xuất, từ đó giảm chi phí.

– Kiểm soát chất lượng tốt hơn: Quy trình sản xuất được tiêu chuẩn hóa giúp dễ dàng kiểm soát chất lượng sản phẩm và giảm thiểu sai sót.

– Giảm tồn kho: Lượng hàng hóa tồn kho được giảm thiểu nhờ dòng chảy sản phẩm liên tục, giải phóng không gian nhà xưởng và vốn lưu động.

– Đơn giản hóa quản lý: Quá trình sản xuất được tổ chức theo trình tự rõ ràng, giúp đơn giản hóa công tác quản lý và giám sát.

Nhược điểm

– Thiếu linh hoạt: Bố trí mặt bằng cố định theo một loại sản phẩm cụ thể khiến việc thay đổi hoặc đa dạng hóa sản phẩm gặp khó khăn.

– Rủi ro cao khi gặp sự cố: Sự cố kỹ thuật tại một công đoạn có thể làm gián đoạn toàn bộ dây chuyền sản xuất.

– Đầu tư ban đầu lớn: Việc đầu tư máy móc chuyên dụng và hệ thống băng tải đòi hỏi chi phí ban đầu lớn.

– Khó mở rộng quy mô: Việc mở rộng quy mô sản xuất có thể gặp khó khăn do sự hạn chế về không gian và bố trí mặt bằng cố định.

Ứng dụng của Product layout là gì?

Bố trí mặt bằng theo sản phẩm thường được ứng dụng trong các ngành công nghiệp tập trung vào sản xuất hàng loạt hoặc sản xuất theo dây chuyền lắp ráp. Ví dụ:

• Sản xuất ô tô: Các dây chuyền lắp ráp ô tô thường được bố trí theo trình tự các công đoạn, từ lắp ráp khung gầm, động cơ đến hoàn thiện nội thất và ngoại thất.
• Sản xuất điện tử: Các nhà máy sản xuất điện tử, linh kiện điện tử thường sử dụng Line layout để lắp ráp các bảng mạch, thiết bị điện tử.
• Sản xuất hàng tiêu dùng: Các ngành sản xuất hàng tiêu dùng như thực phẩm, đồ uống, may mặc, thường áp dụng bố trí mặt bằng SX theo sản phẩm để sản xuất hàng loạt với số lượng lớn.

>>>Có thể bạn muốn biết: Sản xuất hàng loạt là gì? Tìm hiểu A-Z

Các ngành công nghiệp này hưởng lợi từ hiệu quả và năng suất đạt được thông qua sự chuyên môn hóa, vận hành tuần tự và dòng chảy vật liệu được sắp xếp hợp lý. Product layout giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm thiểu lãng phí và đáp ứng nhu cầu sản xuất hàng loạt với số lượng lớn.

Ví dụ thực tế

Bố trí mặt bằng sản xuất của TH True Milk

TH True Milk nổi tiếng với chu trình sản xuất khép kín, ứng dụng công nghệ hiện đại bậc nhất thế giới trong chăn nuôi bò sữa và sản xuất sữa. Bố trí mặt bằng sản xuất của TH True Milk theo mô hình dây chuyền, tuân thủ nghiêm ngặt quy trình “từ đồng cỏ xanh tới ly sữa sạch”.

Đặc điểm:

• Các hoạt động được sắp xếp theo một dòng liên tục, áp dụng cho loại hình sản xuất liên tục, sản xuất hàng loạt.
• Quy trình sản xuất sữa tươi sạch TH True Milk đạt tiêu chuẩn quốc tế với các bước công việc có tính chất lặp lại và nhu cầu ổn định.
• Quá trình sản xuất được thực hiện với trình độ chuyên môn hóa và tiêu chuẩn hóa cao, đảm bảo chất lượng sản phẩm. 

Ưu điểm:

• Tăng tốc độ sản xuất, tối thiểu hóa chi phí.
• Tăng hiệu suất sử dụng thiết bị, chuyên môn hóa lao động.
• Dễ dàng quản lý, kiểm soát chất lượng và dự trữ sản phẩm.

Hạn chế:

• Hệ thống sản xuất chưa linh hoạt với những thay đổi về khối lượng, chủng loại và thiết kế sản phẩm.
• Dễ bị gián đoạn khi có sự cố kỹ thuật.
• Tổng chi phí đầu tư, vận hành và bảo trì cho hệ thống máy móc thiết bị lớn

Bố trí mặt bằng sản xuất của Vinamilk

Vinamilk cũng áp dụng bố trí mặt bằng SX theo sản phẩm cho các dòng sản phẩm sữa của mình.

Đặc điểm:

• Sản phẩm phải trải qua một quy trình nhất định với các bước được tiêu chuẩn hóa cao.
• Để đảm bảo quy trình làm việc được trơn tru và hiệu quả, nơi làm việc và thiết bị được bố trí theo một trình tự logic 
• Quá trình sản xuất sản phẩm chuyên môn hóa cao.

Vinamilk tập trung vào sản xuất hàng loạt với số lượng lớn, do đó bố trí mặt bằng theo sản phẩm giúp tối ưu hóa quy trình và năng suất. Tuy nhiên, cũng giống như TH True Milk, Vinamilk cũng gặp phải những hạn chế nhất định về tính linh hoạt và khả năng thích ứng với thay đổi.

Nhìn chung, bố trí mặt bằng SX theo sản phẩm là lựa chọn phù hợp cho các doanh nghiệp sản xuất hàng loạt với sản lượng lớn như TH True Milk và Vinamilk. Tuy nhiên, các doanh nghiệp cần lưu ý đến những hạn chế của mô hình này để có giải pháp khắc phục, đảm bảo hiệu quả sản xuất kinh doanh.

So sánh Product Layout và Process Layout

Product Layout (bố trí theo sản phẩm) và Process Layout (bố trí theo quy trình) là hai phương pháp bố trí mặt bằng sản xuất phổ biến, mỗi phương pháp đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng.

Tóm lại:

• Product Layout phù hợp với sản xuất hàng loạt, sản phẩm đồng nhất, yêu cầu năng suất cao và chi phí thấp.
• Process Layout phù hợp với sản xuất đa dạng, sản phẩm theo lô, yêu cầu tính linh hoạt cao.

>>>Xem thêm: Bố trí mặt bằng sản xuất theo quá trình – Process Layout là gì?

Lời kết

Như vậy, bố trí mặt bằng theo sản phẩm là một phương pháp hiệu quả để tối ưu hóa quy trình sản xuất, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp sản xuất hàng loạt với sản lượng lớn. Bằng cách sắp xếp hợp lý máy móc, thiết bị và nhân lực theo trình tự sản xuất, doanh nghiệp có thể giảm thiểu lãng phí, nâng cao năng suất và cải thiện hiệu quả hoạt động.

Tuy nhiên, doanh nghiệp cần xem xét kỹ lưỡng các yếu tố đặc thù của mình như loại hình sản phẩm, quy mô sản xuất, và nguồn lực sẵn có để lựa chọn phương pháp bố trí mặt bằng phù hợp nhất. Việc phân tích ưu nhược điểm và cân nhắc kỹ lưỡng sẽ giúp doanh nghiệp đạt được hiệu quả tối ưu trong hoạt động sản xuất kinh doanh.