QDM là gì? Giải mã mô hình khấu trừ số lượng trong quản lý kho

Trong quản lý kho hàng, việc tối ưu chi phí luôn là bài toán được đặt lên hàng đầu. Một trong những phương pháp hiệu quả để đạt được mục tiêu này là áp dụng mô hình khấu trừ theo số lượng (Quantity Discount Model – QDM). 

Vậy, QDM là gì và tại sao nó lại đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát chi phí và nâng cao lợi nhuận? Bài viết này sau đây của DACO sẽ giải đáp chi tiết!

Mô hình QDM là gì?

Mô hình QDM, viết tắt của Quantity Discount Model (Mô hình khấu trừ theo số lượng), là một mô hình quản lý hàng tồn kho có tính đến sự biến động của giá cả dựa trên số lượng hàng hóa đặt mua trong mỗi đơn hàng. Về bản chất, QDM là việc nhà cung cấp đưa ra chính sách giảm giá cho khách hàng khi họ mua một lượng lớn sản phẩm cụ thể.

Ví dụ minh họa: Một nhà cung cấp có thể áp dụng các mức giá khác nhau tùy thuộc vào số lượng sản phẩm được đặt mua. Cụ thể:

• Dưới 10 sản phẩm: Giá 5 USD/sản phẩm.
• Từ 11-49 sản phẩm: Giá 4.5 USD/sản phẩm.
• Từ 50 sản phẩm trở lên: Giá 4 USD/sản phẩm.

Như vậy, mô hình QDM tạo động lực cho khách hàng đặt mua số lượng lớn để hưởng mức giá ưu đãi, đồng thời giúp nhà cung cấp tối ưu hóa doanh số và quản lý tồn kho.

Vai trò của mô hình khấu trừ theo số lượng

Mô hình QDM đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa chi phí và quản lý tồn kho cho doanh nghiệp. Cụ thể, mô hình này mang lại những lợi ích sau:

Tối ưu chi phí đặt hàng

Mô hình QDM cho phép doanh nghiệp giảm chi phí đặt hàng thông qua việc mua hàng với số lượng lớn, tận dụng các mức chiết khấu từ nhà cung cấp. Điều này đặc biệt có lợi cho các doanh nghiệp hoạt động trong các ngành có biên lợi nhuận thấp, nơi mà việc tối ưu hóa chi phí là yếu tố then chốt để duy trì lợi thế cạnh tranh.

Kiểm soát hiệu quả hàng tồn kho

Việc mua số lượng lớn hàng hóa theo mô hình QDM đòi hỏi doanh nghiệp phải có năng lực quản lý hàng tồn kho hiệu quả. Điều này bao gồm việc dự báo nhu cầu thị trường, tối ưu hóa không gian lưu trữ và kiểm soát chi phí vận hành kho. Việc cân bằng giữa lợi ích từ chiết khấu số lượng và chi phí phát sinh từ việc lưu trữ hàng tồn kho là yếu tố quan trọng để đảm bảo hiệu quả của mô hình QDM.

Xác định quy mô đơn hàng tối ưu

Mục tiêu cuối cùng của doanh nghiệp khi áp dụng QDM là xác định quy mô đơn hàng tối ưu. Quy mô này phải đủ lớn để hưởng mức chiết khấu hấp dẫn, đồng thời đủ nhỏ để giảm thiểu tổng chi phí liên quan đến hàng tồn kho (bao gồm chi phí lưu trữ, bảo quản, và các chi phí cơ hội khác). QDM cung cấp cơ sở dữ liệu và phương pháp tính toán để doanh nghiệp đưa ra quyết định đặt hàng chính xác, cân bằng giữa lợi ích và chi phí.

Công thức tính QDM là gì?

Để xác định lượng đặt hàng tối ưu theo mô hình QDM, chúng ta cần xem xét tổng chi phí liên quan đến hàng tồn kho. Công thức tổng quát được tính như sau:

Tổng chi phí hàng tồn kho = Chi phí mua hàng + Chi phí đặt hàng + Chi phí lưu kho

Quy trình xác định lượng đặt hàng tối ưu (Q*) theo QDM bao gồm các bước sau:

Bước 1: Tính sản lượng tối ưu (Q) cho từng mức chiết khấu*

Tại mỗi mức chiết khấu do nhà cung cấp đưa ra, ta tính sản lượng tối ưu (Q*) bằng công thức:

Trong đó :

• D = Nhu cầu hàng năm (đơn vị)
• S = Chi phí đặt hàng cho mỗi đơn hàng
• Pr = Giá mua hàng hóa
• I = Tỷ lệ phần trăm chi phí lưu trữ trên giá mua hàng hóa

Bước 2: Điều chỉnh sản lượng đặt hàng

Sau khi tính được Q* ở bước 1, ta cần kiểm tra xem Q* có nằm trong phạm vi số lượng được hưởng mức chiết khấu tương ứng hay không.

• Nếu Q thấp hơn* phạm vi số lượng tối thiểu để được hưởng chiết khấu, ta điều chỉnh Q* lên mức tối thiểu đó.
• Nếu Q cao hơn* phạm vi số lượng tối đa của mức chiết khấu, ta điều chỉnh Q* xuống mức tối đa đó.
• Nếu Q nằm trong phạm vi*, giữ nguyên giá trị Q*.

Bước 3: Tính tổng chi phí

Tính tổng chi phí (bao gồm chi phí đặt hàng, chi phí lưu trữ và chi phí mua hàng) cho từng mức sản lượng đã điều chỉnh.

Bước 4: Xác định Q tối ưu cuối cùng*

So sánh tổng chi phí của tất cả các mức sản lượng đã tính ở bước 3. Lựa chọn Q* tương ứng với mức tổng chi phí thấp nhất. Đây chính là lượng đặt hàng tối ưu theo mô hình QDM.

Trường hợp áp dụng mô hình QDM

Mô hình khấu trừ theo số lượng (QDM) thường được áp dụng trong các tình huống kinh doanh mà nhà cung cấp đưa ra chính sách chiết khấu giá dựa trên số lượng hàng hóa được đặt mua. Cụ thể:

Các công ty thường áp dụng chính sách giảm giá khi khách hàng mua với số lượng lớn nhằm mục đích kích cầu và tăng doanh số bán hàng. Chính sách này, được gọi là bán hàng khấu trừ theo số lượng, tạo ra sự cân nhắc cho người mua: mua số lượng lớn để hưởng giá thấp hơn, nhưng đồng thời phải đối mặt với chi phí lưu kho tăng lên do lượng hàng tồn kho lớn hơn.

Ngược lại, khi lượng đặt hàng tăng, số lần đặt hàng trong một khoảng thời gian (ví dụ: một năm) sẽ giảm, dẫn đến chi phí đặt hàng giảm.

Bài toán đặt ra cho doanh nghiệp là xác định quy mô đơn hàng (số lượng hàng hóa mỗi lần đặt) sao cho tổng chi phí hàng tồn kho hàng năm là thấp nhất. Tổng chi phí này bao gồm chi phí mua hàng, chi phí đặt hàng, và chi phí lưu kho. Đây chính là trường hợp điển hình để áp dụng mô hình khấu trừ theo số lượng. QDM cung cấp phương pháp tính toán để tìm ra điểm cân bằng tối ưu giữa lợi ích chiết khấu và chi phí tồn kho.

So sánh QDM với các mô hình quản trị hàng tồn kho khác

Mô hình QDM, cùng với EOQ (Economic Order Quantity), POQ (Production Order Quantity), và phân tích ABC, đều là các mô hình quản lý hàng tồn kho, nhưng chúng có những điểm khác biệt quan trọng:

Tóm lại QDM là một công cụ quản lý hàng tồn kho tập trung vào việc tối ưu hóa chi phí mua hàng, trong khi các mô hình EOQ và POQ tập trung vào việc tối ưu hóa lượng đặt hàng/lô sản xuất dựa vào các yếu tố chi phí khác nhau. Phân tích ABC, mặt khác, cung cấp một cách tiếp cận phân loại để quản lý hàng tồn kho hiệu quả hơn.

>>>Có thể bạn muốn biết:

• EOQ là gì? Công thức tính EOQ và ứng dụng thực tế

• Mô hình POQ là gì và cách tính đơn giản nhất

• Phương pháp ABC là gì và cách áp dụng hiệu quả

Kết luận

Tóm lại, mô hình khấu trừ theo số lượng (QDM) là một công cụ hữu ích giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí đặt hàng và lưu kho. Việc hiểu rõ QDM là gì, cách thức hoạt động và những yếu tố ảnh hưởng sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn trong việc lựa chọn nhà cung cấp, xác định số lượng đặt hàng phù hợp và quản lý tồn kho hiệu quả. 

Mặc dù QDM mang lại nhiều lợi ích, doanh nghiệp cũng cần xem xét kỹ lưỡng các điều kiện và hạn chế để áp dụng mô hình này một cách thành công, từ đó đạt được lợi thế cạnh tranh và gia tăng lợi nhuận.