Bán thành phẩm là gì? Cách quản lý kho bán thành phẩm hiệu quả

Trong lĩnh vực sản xuất, thuật ngữ “bán thành phẩm” đóng vai trò quan trọng trong việc phân loại và quản lý hàng hóa. Vậy chính xác thì bán thành phẩm là gì? Nó khác biệt như thế nào so với nguyên vật liệu và thành phẩm?

Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan về bán thành phẩm, bao gồm định nghĩa, vai trò trong quy trình sản xuất và những lưu ý quan trọng trong quản lý.

Bán thành phẩm là gì?

Bán thành phẩm là những sản phẩm đã trải qua một hoặc một số công đoạn chế biến trong quy trình sản xuất nhưng chưa phải là sản phẩm hoàn chỉnh cuối cùng và cần tiếp tục được gia công, chế biến thêm để trở thành thành phẩm.

Chúng có thể được lưu kho, chờ đợi để tiếp tục đưa vào sản xuất hoặc được bán cho các doanh nghiệp khác để hoàn thiện.

Hiểu đơn giản, bán thành phẩm là gì? Đó chính là các mặt hàng trung gian nằm giữa nguyên vật liệu thô và thành phẩm hoàn chỉnh trong quy trình sản xuất. Bán thành phẩm có thể được sử dụng nội bộ trong doanh nghiệp để tiếp tục sản xuất hoặc bán ra ngoài cho các đơn vị khác để họ hoàn thiện. Việc xác định chính xác bán thành phẩm giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt hơn về tồn kho, chi phí sản xuất và lập kế hoạch sản xuất hiệu quả.

Ví dụ, trong sản xuất bánh mì, bột mì sau khi được nhào, ủ và tạo hình sẽ được coi là bán thành phẩm. Bán thành phẩm này sẽ tiếp tục được nướng để trở thành bánh mì hoàn chỉnh.

>>>Có thể bạn muốn biết: Thành phẩm là gì? Quy trình quản lý kho thành phẩm hiệu quả

Kho bán thành phẩm là gì?

Kho bán thành phẩm là nơi lưu trữ các sản phẩm đã trải qua một hoặc nhiều công đoạn chế biến, gia công nhưng chưa phải là thành phẩm cuối cùng. Đây là khu vực trung gian trong quy trình sản xuất, đảm bảo sự liên tục giữa các công đoạn và cung cấp nguyên liệu đầu vào cho công đoạn tiếp theo.

Chức năng chính của kho bán thành phẩm bao gồm:

• Lưu trữ: Bảo quản bán thành phẩm trong điều kiện phù hợp để duy trì chất lượng, tránh hư hỏng, hao hụt.
• Điều tiết: Cân đối giữa sản lượng của công đoạn trước và nhu cầu của công đoạn sau, đảm bảo sản xuất liên tục, không bị gián đoạn.
• Kiểm soát: Theo dõi số lượng, chất lượng bán thành phẩm, phục vụ công tác quản lý, đánh giá hiệu quả sản xuất.

Kho bán thành phẩm đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm thiểu chi phí lưu kho, vận chuyển và nâng cao năng suất lao động. Việc quản lý kho bán thành phẩm hiệu quả là yếu tố then chốt để doanh nghiệp duy trì hoạt động sản xuất ổn định và đạt được mục tiêu kinh doanh.

Bán thành phẩm trong quy trình sản xuất có vai trò như thế nào?

Bán thành phẩm đóng vai trò cầu nối quan trọng trong quy trình sản xuất, mang lại những lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp. Mặc dù chưa phải là sản phẩm hoàn chỉnh mang lại giá trị kinh tế trực tiếp, bán thành phẩm lại là yếu tố then chốt quyết định chất lượng và tiến độ hoàn thiện sản phẩm cuối cùng, phục vụ cho việc bàn giao đến khách hàng hoặc lưu kho chờ xuất xưởng.

Trong giai đoạn này, bán thành phẩm được coi là hàng tồn kho và chịu các chi phí liên quan như nguyên vật liệu, nhân công và lưu trữ. Tuy nhiên, việc quản lý tốt bán thành phẩm lại là yếu tố cốt lõi để tạo ra mức giá cạnh tranh cho thành phẩm.

Quy trình sản xuất và lưu trữ bán thành phẩm được tối ưu hóa, cùng với việc kiểm soát chặt chẽ dòng chảy của chúng, sẽ tạo ra lợi thế cạnh tranh đáng kể cho doanh nghiệp, thể hiện qua thời gian cung ứng nhanh chóng, giá cả hợp lý và chất lượng đảm bảo.

Hơn nữa, việc theo dõi sát sao bán thành phẩm còn phản ánh tổng thể về hiệu quả của từng công đoạn trong quy trình sản xuất. Nhờ đó, nhà quản lý có thể dễ dàng phân tích, đánh giá, xác định các khâu chưa tối ưu và đề xuất giải pháp cải tiến, từ đó góp phần nâng cao năng suất, gia tăng doanh thu và lợi nhuận cho công ty.

Phân biệt bán thành phẩm, thành phẩm và sản phẩm dở dang

Ba khái niệm này tuy cùng nằm trong quy trình sản xuất nhưng lại có sự khác biệt rõ ràng về mức độ hoàn thiện, giá trị kinh tế và mục đích sử dụng.

• Bán thành phẩm là sản phẩm đã qua một số công đoạn chế biến nhưng chưa hoàn chỉnh, cần tiếp tục gia công thêm để trở thành sản phẩm cuối cùng. Chúng có thể được lưu trữ để tiếp tục sản xuất nội bộ hoặc bán cho doanh nghiệp khác.
• Thành phẩm là sản phẩm đã hoàn thiện, qua tất cả các công đoạn sản xuất và kiểm tra chất lượng, sẵn sàng để bán ra thị trường hoặc tiêu thụ. Đây là sản phẩm cuối cùng, mục tiêu của toàn bộ quy trình sản xuất.
• Sản phẩm dở dang là sản phẩm đang trong quá trình chế biến, chưa hoàn thành trọn vẹn bất kỳ công đoạn nào và không thể sử dụng hoặc tiếp tục sử dụng cho đến khi hoàn thành ít nhất một công đoạn. Chúng thường là những sản phẩm mới bắt đầu quy trình và đang được luân chuyển giữa các bước sản xuất.

Cụ thể:

Tiêu chí	Bán thành phẩm	Sản phẩm dở dang	Thành phẩm
Khái niệm	Là sản phẩm đã trải qua một số công đoạn sản xuất nhất định nhưng chưa hoàn thiện	Là sản phẩm đang trong quá trình sản xuất, chưa hoàn thành bất cứ công đoạn nào	Là sản phẩm đã hoàn chỉnh, sẵn sàng để đưa ra thị trường tiêu thụ
Mức độ hoàn thiện	Chưa hoàn thiện, cần qua thêm các công đoạn chế tác tiếp theo	Vẫn đang trong quá trình sản xuất, chưa hoàn thành bất kỳ công đoạn nào	Các công đoạn đều được hoàn thiện
Mục đích sử dụng	Được sử dụng để tiếp tục sản xuất ra thành phẩm hoặc bán cho các doanh nghiệp khác	Cần tiếp tục hoàn thiện các công đoạn sản xuất còn lại	Có thể đưa ra thị trường để tiêu thụ hoặc phân phối đến các kênh bán hàng
Giá trị kinh tế	Giá trị trung bình, thấp hơn so với thành phẩm	Có giá trị thấp nhất vì chưa hoàn thành bất kỳ công đoạn sản xuất nào	Có giá trị cao nhất vì đã sẵn sàng để tiêu thụ
Quản lý trong doanh nghiệp	Được quản lý để tiếp tục sản xuất hoặc bán lại	Được quản lý để đảm bảo tiến độ hoàn thành sản phẩm	Được quản lý để lưu kho, phân phối, hoặc bán cho khách hàng

Cách tính giá bán thành phẩm

Để tính giá bán thành phẩm một cách chính xác, kế toán cần theo dõi chặt chẽ và hạch toán chi phí cho từng công đoạn sản xuất. Sau đây là quy trình xác định giá bán thành sản phẩm:

Công đoạn sản xuất đầu tiên

Giá bán thành phẩm cho mỗi đơn vị

Công đoạn sản xuất thứ hai trở đi

Giá bán thành phẩm cho từng đơn vị

Xác định giá bán thành phẩm: Quy trình thực hiện

Bước 1: Tính toán chi phí dở dang: Xác định chính xác chi phí dở dang đầu kỳ và cuối kỳ của từng công đoạn sản xuất.

Bước 2: Tập hợp chi phí phát sinh: Ghi nhận đầy đủ và chính xác chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung phát sinh trong từng công đoạn.

Bước 3: Áp dụng công thức tính tổng giá bán thành phẩm: Sử dụng công thức phù hợp (công đoạn 1 hoặc công đoạn n) để tính tổng giá bán thành phẩm cho từng công đoạn.

Bước 4: Tính giá bán thành phẩm cho từng đơn vị: Chia tổng giá bán thành phẩm của mỗi công đoạn cho số lượng bán thành phẩm hoàn thành tương ứng để có được giá bán thành phẩm của từng đơn vị.

Việc tính toán chính xác giá bán thành phẩm là cơ sở quan trọng để xác định giá thành sản phẩm cuối cùng, từ đó giúp doanh nghiệp đưa ra các quyết định kinh doanh phù hợp và hiệu quả.

Quy trình quản lý kho bán thành phẩm

Quản lý kho bán thành phẩm hiệu quả là yếu tố then chốt đảm bảo sự liên tục và tối ưu trong chuỗi cung ứng của doanh nghiệp. Dưới đây là các quy trình chính cần được thực hiện:

Nhập kho bán thành phẩm

Quy trình nhập kho nhằm mục đích tiếp nhận và lưu trữ bán thành phẩm đã được sản xuất từ các công đoạn trước hoặc mua từ nhà cung cấp bên ngoài. Khi có yêu cầu nhập kho, bộ phận kế toán hoặc nhân viên kho sẽ tiến hành lập phiếu nhập kho dựa trên các chứng từ liên quan như lệnh sản xuất, phiếu giao hàng.

Thủ kho có trách nhiệm phê duyệt phiếu nhập, kiểm tra số lượng, chất lượng và chủng loại bán thành phẩm. Sau khi hoàn tất kiểm tra, bán thành phẩm được đưa vào kho và sắp xếp theo vị trí quy định. Cuối cùng, thông tin nhập kho được cập nhật vào sổ sách hoặc hệ thống quản lý kho.

Xuất kho bán thành phẩm

Xuất kho bán thành phẩm là quá trình cung cấp bán thành phẩm cho các công đoạn sản xuất tiếp theo, bán cho khách hàng hoặc chuyển sang kho khác.

Dựa trên yêu cầu xuất kho (lệnh sản xuất, đơn đặt hàng), bộ phận kế toán hoặc nhân viên kho kiểm tra số lượng, chất lượng và chủng loại bán thành phẩm. Sau đó, phiếu xuất kho được lập và trình thủ kho phê duyệt. Bán thành phẩm được xuất kho theo đúng thông tin trên phiếu và được vận chuyển đến nơi nhận. Cuối cùng, dữ liệu xuất kho được cập nhật vào sổ sách hoặc hệ thống quản lý kho.

Lưu chuyển kho bán thành phẩm

Lưu chuyển kho là hoạt động di chuyển bán thành phẩm từ kho này sang kho khác trong cùng một doanh nghiệp. Việc này có thể do nhu cầu sản xuất, sắp xếp lại kho hoặc các lý do khác.

Khi có yêu cầu lưu chuyển, nhân viên kho tiến hành lập phiếu xuất kho từ kho hiện tại và phiếu nhập kho cho kho đích. Bán thành phẩm được kiểm tra, vận chuyển và sắp xếp tại kho mới. Thông tin lưu chuyển được cập nhật vào hệ thống quản lý kho để đảm bảo tính chính xác của số liệu tồn kho.

Các yếu tố quan trọng khi quản lý và kiểm soát bán thành phẩm

Để quản lý và kiểm soát bán thành phẩm hiệu quả, doanh nghiệp cần tập trung vào các yếu tố sau:

1. Theo dõi tồn kho bán thành phẩm: Doanh nghiệp cần thiết lập hệ thống theo dõi chính xác số lượng bán thành phẩm tại từng công đoạn sản xuất. Việc này giúp nắm rõ lượng hàng tồn, hàng dở dang và tiến độ sản xuất, từ đó đưa ra kế hoạch sản xuất phù hợp. Nhờ vậy, doanh nghiệp có thể tránh được tình trạng tồn kho quá nhiều gây ứ đọng vốn hoặc thiếu hụt nguyên liệu cho các công đoạn sản xuất tiếp theo.

2. Quản lý chất lượng: Kiểm soát chất lượng bán thành phẩm là yếu tố then chốt để đảm bảo sản phẩm đầu ra đạt tiêu chuẩn. Việc kiểm tra chất lượng cần được thực hiện nghiêm ngặt và định kỳ tại mỗi công đoạn sản xuất, nhằm phát hiện và loại bỏ kịp thời các sản phẩm lỗi, tránh để lỗi truyền sang các công đoạn sau. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải xây dựng và tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng cụ thể cho từng loại bán thành phẩm.

>>>Lưu ngay 7 nguyên tắc quản lý chất lượng hiệu quả đạt tiêu chuẩn ISO

3. Đánh giá hiệu quả chi phí: Việc theo dõi và tính toán chính xác các chi phí liên quan đến sản xuất bán thành phẩm là rất cần thiết. Các chi phí này bao gồm chi phí nguyên vật liệu, nhân công trực tiếp, và chi phí sản xuất chung. Dựa trên số liệu chi phí, doanh nghiệp có thể phân tích, đánh giá và điều chỉnh quy trình sản xuất, nhằm loại bỏ các lãng phí không cần thiết, tối ưu hóa chi phí và nâng cao lợi nhuận.

Thách thức trong việc quản lý kho bán thành phẩm là gì?

Quản lý bán thành phẩm đặt ra nhiều thách thức cho doanh nghiệp, đòi hỏi sự chính xác và hiệu quả cao. Một số thách thức phổ biến bao gồm:

Khó khăn trong việc theo dõi và kiểm soát bán thành phẩm tồn kho

Do bán thành phẩm thường tồn tại ở nhiều công đoạn khác nhau với trạng thái và mức độ hoàn thiện khác nhau, việc theo dõi và kiểm soát tồn kho trở nên phức tạp. Thiếu hệ thống quản lý hiệu quả có thể dẫn đến tình trạng dư thừa hoặc thiếu hụt bán thành phẩm, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ sản xuất chung, làm gia tăng chi phí lưu kho và thậm chí gây ứ đọng vốn.

Yêu cầu cao về kiểm soát chất lượng qua từng công đoạn

Mỗi công đoạn trong quy trình sản xuất bán thành phẩm đều yêu cầu kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt. Việc không phát hiện và xử lý kịp thời các lỗi phát sinh ở từng công đoạn có thể dẫn đến các lỗi này lan rộng sang các giai đoạn sau, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sản phẩm hoàn thiện, làm tăng tỷ lệ phế phẩm và chi phí sửa chữa.

Phức tạp trong phân bổ chi phí sản xuất

Phân bổ chi phí cho từng công đoạn sản xuất bán thành phẩm là một quy trình phức tạp, đòi hỏi độ chính xác cao. Yếu tố gây khó khăn cho việc phân bổ này đến từ sự đa dạng của chi phí (nhân công, nguyên vật liệu, chi phí sản xuất chung…).

Nếu không được thực hiện chính xác, việc phân bổ chi phí có thể dẫn đến những sai lệch trong báo cáo tài chính, từ đó ảnh hưởng đến việc đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh và lợi nhuận của doanh nghiệp.

Điều phối nguồn lực sản xuất

Điều phối hiệu quả các nguồn lực như nguyên vật liệu, nhân công và máy móc thiết bị giữa các công đoạn sản xuất là một bài toán khó. Việc lập kế hoạch sản xuất không hợp lý có thể khiến các công đoạn sản xuất bán thành phẩm bị gián đoạn, dẫn đến tình trạng chậm tiến độ, ảnh hưởng đến thời gian giao hàng và uy tín của doanh nghiệp.

Rủi ro ứ đọng sản phẩm dở dang

Quản lý bán thành phẩm không hiệu quả có thể làm gia tăng lượng sản phẩm dở dang. Điều này không chỉ gây khó khăn cho việc tính toán chính xác giá thành sản xuất mà còn làm tăng các chi phí lưu kho, bảo quản không cần thiết, ảnh hưởng tiêu cực đến dòng tiền và lợi nhuận của doanh nghiệp.

Giải pháp quản lý bán thành phẩm hiệu quả

Để vượt qua những thách thức trong quản lý bán thành phẩm, doanh nghiệp cần triển khai đồng bộ các giải pháp sau:

1. Thiết lập quy trình kiểm soát chất lượng đa tầng

Cần xây dựng một quy trình kiểm tra chất lượng nghiêm ngặt và minh bạch cho từng công đoạn sản xuất. Việc áp dụng các công cụ kiểm tra tự động, tiêu chuẩn hóa quy trình kiểm tra sẽ giúp phát hiện sớm các lỗi sai và ngăn chặn chúng lan sang các công đoạn tiếp theo.

Quy trình này đảm bảo chỉ những bán thành phẩm đạt tiêu chuẩn chất lượng mới được chuyển sang các bước sản xuất sau.

2. Hoàn thiện hệ thống kế toán chi phí

Doanh nghiệp cần áp dụng các phương pháp kế toán chi phí hiện đại, cho phép theo dõi và phân bổ chính xác chi phí phát sinh trong từng công đoạn sản xuất bán thành phẩm. Điều này giúp doanh nghiệp có cái nhìn rõ ràng về cơ cấu giá thành, từ đó tối ưu hóa quy trình sản xuất và phân bổ chi phí một cách hiệu quả, tránh lãng phí nguồn lực.

3. Xây dựng kế hoạch sản xuất và điều phối nguồn lực khoa học

Việc lập kế hoạch sản xuất chi tiết, cụ thể và điều phối nguồn lực một cách khoa học giữa các công đoạn là rất quan trọng. Doanh nghiệp cần tối ưu hóa lịch trình sản xuất, phân công lao động hợp lý, bố trí máy móc thiết bị và cung ứng nguyên vật liệu kịp thời, đảm bảo quá trình sản xuất bán thành phẩm diễn ra liên tục và không bị gián đoạn.

4. Nâng cao năng lực nhân sự và tăng cường giám sát

Đầu tư vào đào tạo, nâng cao kỹ năng cho nhân viên về quy trình quản lý bán thành phẩm, đặc biệt là kỹ năng sử dụng các công cụ và phần mềm hỗ trợ là rất cần thiết. Song song với đó, doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống giám sát chặt chẽ để đảm bảo các tiêu chuẩn và quy trình sản xuất được tuân thủ nghiêm ngặt.

5. Ứng dụng hệ thống quản lý kho (WMS)

Việc áp dụng các hệ thống quản lý kho thông minh (WMS) mang lại bước tiến vượt bậc trong quản lý kho bãi.

Tiêu biểu như SEEACT-WMS, cho phép tự động hóa nhiều quy trình, nâng cao hiệu quả quản lý kho bán thành phẩm. Hệ thống hỗ trợ:

• Theo dõi tồn kho chính xác, real-time
• Quản lý vị trí, mã hàng hóa bằng mã vạch, QR code
• Tối ưu hóa quy trình xuất nhập kho, kiểm kê
• Kiểm soát chất lượng bán thành phẩm
• Cảnh báo tồn kho tối thiểu, tối đa, phân tích vòng quay hàng tồn kho

Là một phần của hệ thống quản trị sản xuất tổng thể SEEACT-MES, SEEACT-WMS đã giúp nhiều doanh nghiệp, trong đó có công ty Bao bì Tân Long, nâng cao đáng kể hiệu suất sản xuất, lên đến hơn 80%.

>>>Tìm hiểu thêm về: Giải pháp quản lý kho thông minh SEEACT-WMS

Hoặc liên hệ hotline 0904.675.995 để được hỗ trợ kịp thời và nhận demo miễn phí!

Lời kết

Như vậy, bài viết đã cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về khái niệm ” bán thành phẩm là gì” cũng như vai trò quan trọng của nó trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Việc hiểu rõ và quản lý hiệu quả bán thành phẩm không chỉ giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm thiểu chi phí mà còn góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường. Hy vọng những thông tin hữu ích này sẽ giúp bạn ứng dụng thành công vào thực tiễn, mang lại hiệu quả kinh tế cao nhất cho doanh nghiệp của mình.