Hướng dẫn áp dụng 5S trong sản xuất thực phẩm

Trong ngành sản xuất thực phẩm, chất lượng là yếu tố sống còn quyết định sự thành công của doanh nghiệp. Để đạt được điều này, việc áp dụng các phương pháp quản lý tiên tiến là vô cùng quan trọng. Một trong những phương pháp nổi bật chính là 5S, nó không chỉ mang lại môi trường làm việc sạch sẽ và ngăn nắp mà còn tạo ra nền tảng vững chắc cho việc nâng cao năng suất và an toàn thực phẩm. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn từng bước áp dụng 5S trong sản xuất thực phẩm, từ việc xác định và loại bỏ lãng phí đến duy trì một quy trình làm việc hiệu quả nhất.

1. Tổng quan về 5S trong sản xuất thực phẩm

5S là một phương pháp quản lý được phát triển tại Nhật Bản, nhằm cải thiện tổ chức và hiệu quả trong nơi làm việc. Tên gọi 5S xuất phát từ năm từ tiếng Nhật bắt đầu bằng chữ "S": Seiri (Sàng lọc), Seiton (Sắp xếp), Seiso (Sạch sẽ), Seiketsu (Săn sóc), và Shitsuke (Sẵn sàng). Mỗi bước trong 5S đều đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa quy trình sản xuất, đặc biệt trong ngành thực phẩm. Trong đó:

• Seiri (Sàng lọc): Phân loại và loại bỏ những vật dụng không cần thiết trong khu vực sản xuất. Điều này giúp không gian làm việc trở nên gọn gàng và dễ quản lý hơn.
• Seiton (Sắp xếp): Sắp xếp các dụng cụ, thiết bị và nguyên liệu một cách có hệ thống, dễ dàng tìm thấy và sử dụng. Mỗi thứ nên có vị trí cố định để tránh lộn xộn.
• Seiso (Sạch sẽ): Duy trì một môi trường làm việc sạch sẽ bằng cách thường xuyên vệ sinh khu vực sản xuất. Điều này không chỉ giúp tạo cảm giác thoải mái mà còn nâng cao chất lượng sản phẩm.
• Seiketsu (Săn sóc): Thiết lập các tiêu chuẩn vệ sinh và tổ chức cho mọi hoạt động trong quy trình sản xuất, nhằm duy trì sự sạch sẽ và ngăn nắp.
• Shitsuke (Sẵn sàng): Khuyến khích và đào tạo nhân viên tuân thủ các quy tắc và tiêu chuẩn đã đặt ra, tạo thói quen làm việc có kỷ luật.

2. Lợi ích của 5S trong sản xuất thực phẩm

Việc áp dụng phương pháp 5S trong sản xuất thực phẩm mang lại nhiều lợi ích đáng kể, tác động tích cực đến nhiều khía cạnh của quy trình sản xuất:

Về an toàn thực phẩm

• Giảm nguy cơ ô nhiễm: Môi trường làm việc sạch sẽ, ngăn nắp, được sắp xếp hợp lý giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm khuẩn chéo, côn trùng, chuột, và các yếu tố gây ô nhiễm khác. Điều này đặc biệt quan trọng trong sản xuất thực phẩm, nơi an toàn vệ sinh là yếu tố hàng đầu.
• Tăng cường tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm: 5S giúp doanh nghiệp dễ dàng tuân thủ các tiêu chuẩn và quy định về an toàn thực phẩm, như HACCP, ISO 22000, v.v… Việc quản lý tốt nguyên vật liệu, thiết bị và không gian làm việc giúp việc kiểm tra và giám sát dễ dàng hơn.
• Phát hiện và xử lý vấn đề nhanh chóng: Môi trường làm việc ngăn nắp giúp dễ dàng phát hiện các vấn đề về vệ sinh, hư hỏng thiết bị hoặc nguyên liệu, từ đó có biện pháp xử lý kịp thời, tránh gây ra những hậu quả nghiêm trọng.

Về hiệu quả Sản xuất

• Tăng năng suất: Việc sắp xếp hợp lý nguyên vật liệu, dụng cụ và thiết bị giúp tiết kiệm thời gian tìm kiếm và di chuyển, từ đó tăng tốc độ sản xuất.
• Giảm lãng phí: 5S giúp giảm thiểu lãng phí nguyên vật liệu, năng lượng và thời gian do tìm kiếm, mất mát hoặc hư hỏng. Việc loại bỏ những vật dụng không cần thiết cũng góp phần tiết kiệm không gian và chi phí.
• Cải thiện chất lượng sản phẩm: Môi trường làm việc sạch sẽ và ngăn nắp giúp giảm thiểu lỗi sản xuất do ô nhiễm hoặc hư hỏng thiết bị. Điều này góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm cuối cùng.
• Nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị: Việc bảo trì, bảo dưỡng thiết bị được thực hiện thường xuyên và hiệu quả hơn trong môi trường 5S, giúp kéo dài tuổi thọ và giảm chi phí sửa chữa.

Về môi trường làm việc

• Tạo môi trường làm việc an toàn hơn: Môi trường làm việc sạch sẽ, ngăn nắp và được tổ chức tốt giúp giảm thiểu tai nạn lao động do vấp ngã, va chạm hoặc tiếp xúc với các vật dụng nguy hiểm.
• Nâng cao tinh thần làm việc: Môi trường làm việc gọn gàng, sạch sẽ và tích cực giúp nâng cao tinh thần làm việc của nhân viên, tạo ra sự tự hào và trách nhiệm đối với công việc.
• Tăng cường sự hợp tác giữa các nhân viên: Việc cùng nhau thực hiện 5S giúp tăng cường sự hợp tác và giao tiếp giữa các nhân viên, tạo ra một môi trường làm việc đoàn kết và hiệu quả.

Tóm lại, việc áp dụng 5S trong sản xuất thực phẩm không chỉ giúp cải thiện hiệu quả công việc mà còn đảm bảo an toàn thực phẩm và tạo ra một môi trường làm việc tích cực và hiệu quả. Đây là một chiến lược quan trọng để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và sự hài lòng của khách hàng.

3. Các bước áp dụng 5S trong sản xuất thực phẩm

Việc áp dụng 5S trong sản xuất thực phẩm không chỉ giúp cải thiện hiệu quả công việc mà còn đảm bảo an toàn và chất lượng sản phẩm. Dưới đây là các bước chi tiết để triển khai 5S trong môi trường sản xuất thực phẩm.

3.1. Seri (Sàng lọc)

Mục tiêu: Loại bỏ những vật dụng không cần thiết.

Bước 1: Quan sát và xác định

• Cùng với đồng nghiệp, quan sát kỹ lưỡng khu vực làm việc để phát hiện những vật dụng không cần thiết.
• Đánh giá và xác định các vật dụng nào không còn hữu ích cho công việc.

Bước 2: Đánh dấu và phân loại

• Nếu chưa quyết định được về một vật dụng nào đó, hãy đánh dấu và để riêng kèm theo ngày tháng sẽ hủy.
• Duy trì một khu vực lưu trữ tạm thời cho các vật dụng này.

Bước 3: Kiểm tra lại

• Sau một thời gian (ví dụ 3 tháng), kiểm tra lại các vật đã đánh dấu. Nếu không ai cần đến, hãy loại bỏ chúng.
• Đảm bảo rằng mọi vật dụng đều được kiểm tra và xử lý đúng cách.

Chú ý:

• Không quên kiểm tra cả những ngăn tủ.
• Khi loại bỏ tài sản của tổ chức, cần báo cáo cho người có thẩm quyền.

3.2. Seiton (Sắp xếp)

Mục tiêu: Tổ chức và sắp xếp không gian làm việc hợp lý.

Bước 1: Tổ chức vật dụng

• Xác định vị trí thuận tiện cho từng vật dụng theo quy trình làm việc.
• Đảm bảo mọi thứ đều được sắp xếp một cách thẩm mỹ và an toàn.

Bước 2: Trao đổi với đồng nghiệp

• Thảo luận với đồng nghiệp về cách bố trí để thuận tiện cho việc sử dụng.
• Đặt những vật dụng thường xuyên sử dụng gần khu vực làm việc.

Bước 3: Ghi chú rõ ràng

• Tạo danh sách và ghi chú trên các ngăn kéo, tủ để mọi người biết được vị trí của từng vật dụng.
• Đảm bảo rằng mọi người đều nắm rõ nơi để các vật dụng cần thiết.

Chú ý:

• Tránh sử dụng rèm hay màn che để che giấu vật dụng, điều này có thể gây mất an toàn.
• Thiết lập tiêu chuẩn lưu giữ tối thiểu và tối đa cho các vật liệu.

3.3. Seiso (sạch sẽ)

Mục tiêu: Duy trì sự sạch sẽ nơi làm việc.

• Thực hiện vệ sinh thường xuyên, không chỉ khi nơi làm việc bẩn.
• Dành 3 phút mỗi ngày để dọn dẹp và vệ sinh khu vực làm việc, bao gồm cả máy móc, dụng cụ.
• Khuyến khích mọi người chịu trách nhiệm với môi trường xung quanh.

Chú ý:

• Tạo thói quen vệ sinh hàng ngày và lập kế hoạch vệ sinh theo tuần, tháng.
• Sự sạch sẽ sẽ cải thiện chất lượng sản phẩm và môi trường làm việc.

3.4. Seiketsu (Săn sóc)

Mục tiêu: Duy trì tiêu chuẩn vệ sinh và tổ chức.

• Thiết lập hệ thống duy trì sự sạch sẽ và ngăn nắp, bao gồm lịch làm vệ sinh.
• Khuyến khích phong trào thi đua giữa các bộ phận để thu hút mọi người tham gia.

Chú ý:

• Đặt người chịu trách nhiệm cho từng khu vực và thực hiện kiểm tra thường xuyên.
• Tìm kiếm và khen thưởng những nỗ lực duy trì 5S trong tổ chức.

3.5. Shitsuke (Sẵn sàng)

Mục tiêu: Thực hiện 5S một cách tự giác.

• Khuyến khích mọi người thực hiện 5S như một thói quen.
• Tạo một bầu không khí tích cực để mọi người nhận thấy giá trị của 5S trong công việc hàng ngày.

Chú ý:

• Coi nơi làm việc như ngôi nhà thứ hai và nhận thức rõ về sự quan trọng của môi trường làm việc.
• Nếu bạn mong muốn môi trường sống sạch sẽ, hãy nỗ lực để nơi làm việc cũng được như vậy.

Việc áp dụng 5S trong sản xuất thực phẩm là một chiến lược quan trọng để nâng cao hiệu quả công việc, đảm bảo an toàn và chất lượng sản phẩm. Bằng cách thực hiện các bước trên một cách nhất quán, doanh nghiệp không chỉ cải thiện quy trình sản xuất mà còn tạo ra một môi trường làm việc tích cực cho tất cả nhân viên.

4. Câu chuyện thành công – 5S trong ngành thực phẩm

Công ty Cổ phần Bánh mứt kẹo Bảo Minh: Từ cải tiến quy trình đến nâng cao văn hóa doanh nghiệp

Tháng 6 năm 2018, Công ty Cổ phần Bánh mứt kẹo Bảo Minh bắt đầu hành trình áp dụng mô hình 5S. Mục tiêu không chỉ là cải thiện hiệu quả sản xuất mà còn hướng đến việc xây dựng một môi trường làm việc chuyên nghiệp, khoa học và giảm thiểu lãng phí. Việc triển khai 5S được thực hiện toàn diện tại các khu vực sản xuất, văn phòng, kho thành phẩm và kho nguyên vật liệu của nhà máy tại Khu công nghiệp Nam Thăng Long (Hà Nội).

Để đảm bảo hiệu quả, công ty đã ban hành quy chế 5S rõ ràng, phân định trách nhiệm, quyền hạn và vai trò của từng cá nhân trong Ban 5S. Hệ thống khen thưởng minh bạch được thiết lập, tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy sự tham gia tích cực của toàn bộ nhân viên. Đáng chú ý, 100% công nhân và 40% nhân viên văn phòng đã được đào tạo bài bản về phương pháp 5S.

Kết quả sau 5 tháng triển khai là sự thay đổi toàn diện:

Sàng lọc & Sắp xếp:

• Việc sàng lọc và sắp xếp đã cải thiện đáng kể sự ngăn nắp và hiệu quả quản lý tại kho nguyên vật liệu, kho thành phẩm và văn phòng. Các lối đi được kẻ vẽ rõ ràng, kho được mã hóa phân lô và có sơ đồ.
• Tại văn phòng, việc dán nhãn tủ và file giúp tìm kiếm thông tin nhanh chóng. Khu vực sản xuất cũng được sắp xếp gọn gàng hơn với việc định vị trí đồ vật và bổ sung tên khu vực, nhãn tên đồ dùng.

Sạch sẽ & Săn sóc:

• Việc áp dụng các tiêu chuẩn vệ sinh được duy trì nghiêm ngặt, đảm bảo môi trường làm việc sạch sẽ và an toàn.
• Hệ thống đánh giá 5S hàng ngày cho các tổ trưởng và hàng tuần cho đại diện Ban 5S đã tạo nên sự giám sát chặt chẽ và kịp thời.

Sẵn sàng:

Tác phong làm việc của người lao động được cải thiện rõ rệt. Việc ban hành quy chế 5S và quy chế khen thưởng đã tạo nên một văn hóa doanh nghiệp tích cực, nơi mọi người cùng nhau duy trì và phát triển mô hình 5S. Những ý tưởng cải tiến về 5S và sản xuất cũng được công nhận và khen thưởng, tạo động lực cho sự đổi mới liên tục.

Công ty Cổ phần Bá Hải: Nâng cao năng suất và an toàn vệ sinh thực phẩm trong chế biến thủy sản

Công ty Cổ phần Bá Hải, chuyên chế biến thủy sản xuất khẩu, đã áp dụng mô hình 5S tại khu vực kho và cơ khí với mục tiêu nâng cao năng suất, giảm chi phí và đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Việc triển khai tập trung vào ba bước chính:

• Sàng lọc & Sắp xếp: Loại bỏ các vật dụng không cần thiết để giải phóng không gian và sắp xếp lại các vật dụng còn lại theo nhóm, đảm bảo dễ thấy, dễ lấy và an toàn.
• Sạch sẽ & Săn sóc: Việc định danh, định vị các vị trí sắp xếp giúp việc duy trì 5S dễ dàng hơn, đồng thời đảm bảo vệ sinh môi trường làm việc.
• Sẵn sàng: Việc áp dụng 5S đã giúp công ty tìm kiếm và kiểm soát số lượng, chất lượng vật dụng dễ dàng hơn, giảm thiểu công lao động và nước dùng cho việc cọ rửa, góp phần đảm bảo vệ sinh môi trường trong xưởng chế biến.

Câu chuyện thành công của Công ty Cổ phần Bánh mứt kẹo Bảo Minh và Công ty Cổ phần Bá Hải minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của mô hình 5S trong ngành thực phẩm. Việc áp dụng 5S là một bước đi quan trọng giúp các doanh nghiệp trong ngành thực phẩm cạnh tranh hiệu quả trên thị trường và đáp ứng các yêu cầu ngày càng khắt khe về chất lượng và an toàn.

Kết luận

Việc áp dụng thành công mô hình 5S trong sản xuất thực phẩm của các doanh nghiệp, đã chứng minh hiệu quả trong việc nâng cao năng suất, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm và xây dựng văn hóa doanh nghiệp tích cực.

Tuy nhiên, để tối ưu hóa hiệu quả 5S và nâng tầm quản lý sản xuất lên một cấp độ mới, việc ứng dụng công nghệ thông tin là điều không thể thiếu.

Giải pháp SEEACT-MES chính là cầu nối hoàn hảo, giúp tự động hóa quy trình, thu thập và phân tích dữ liệu sản xuất một cách chính xác, từ đó hỗ trợ giám sát và duy trì hiệu quả 5S một cách bền vững.

Hãy liên hệ với chúng tôi ngay hôm nay để tìm hiểu thêm về cách SEEACT-MES có thể giúp doanh nghiệp bạn tối ưu hóa quy trình sản xuất, nâng cao hiệu quả 5S và đạt được thành công vượt trội trong ngành công nghiệp thực phẩm.

| Xem thêm:

• Lợi ích khi kết hợp hệ thống 5S cùng với giải pháp SEEACT-MES
• Theo dõi hiệu suất thiết bị tổng thể SEEACT-OEE