Giải mã cách Vinamilk áp dụng TQM: Chiến lược & Bài học

Quản lý chất lượng toàn diện (TQM) là một triết lý quản trị hiện đại, tập trung vào sự cải tiến liên tục và sự tham gia của toàn bộ tổ chức nhằm đáp ứng và vượt qua sự mong đợi của khách hàng. Việc Vinamilk áp dụng TQM không chỉ là một bước đi chiến lược nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ, mà còn thể hiện tầm nhìn dài hạn trong việc xây dựng một doanh nghiệp phát triển bền vững. 

Hãy cùng DACO tìm hiểu chi tiết về cách Vinamilk triển khai TQM và những bài học kinh nghiệm quý báu từ quá trình này.

Giới thiệu chung về TQM và Vinamilk áp dụng TQM

TQM là gì? Nền tảng Quản lý Chất lượng Toàn diện

TQM, viết tắt của Total Quality Management (Quản lý Chất lượng Toàn diện), là một phương pháp quản lý có hệ thống, tập trung vào việc đáp ứng và vượt sự mong đợi của khách hàng thông qua việc cải tiến liên tục chất lượng trong mọi hoạt động của tổ chức. 

Nền tảng của TQM nhấn mạnh sự tham gia của tất cả các thành viên, từ lãnh đạo cấp cao nhất đến nhân viên, cùng hướng tới mục tiêu chung là nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ và quy trình làm việc. Đây không chỉ là một bộ công cụ mà là một triết lý quản trị toàn diện, đòi hỏi sự cam kết lâu dài.

Để tìm hiểu chi tiết hơn về các nguyên tắc, lợi ích và cách triển khai TQM, bạn có thể đọc bài viết đầy đủ của chúng tôi tại đây:

>>>TQM là gì? Áp dụng hệ thống TQM hiệu quả vào sản xuất

Vinamilk: Hành trình khẳng định chất lượng Việt Nam trên bản đồ thế giới

Thành lập năm 1976, Công ty Cổ phần Sữa Việt Nam (Vinamilk) đã phát triển vượt bậc từ việc tiếp quản 3 nhà máy sữa để trở thành nhà sản xuất hàng đầu Việt Nam và có vị thế quan trọng tại châu Á. Với danh mục sản phẩm đa dạng, Vinamilk không chỉ thống lĩnh thị trường nội địa mà còn xuất khẩu đến khoảng 60 quốc gia và vùng lãnh thổ, khẳng định giá trị thương hiệu mạnh mẽ.

Chất lượng sản phẩm chính là yếu tố cốt lõi tạo nên sự khác biệt và lợi thế cạnh tranh cho Vinamilk. Các phát biểu từ lãnh đạo công ty, đặc biệt là CEO Mai Kiều Liên, liên tục nhấn mạnh triết lý “tiếp cận thị trường bằng chất lượng”. 

Chất lượng được xem là yếu tố hàng đầu trong bộ ba giá trị cốt lõi (chất lượng, giá cả, dịch vụ) và là yêu cầu bắt buộc ngay cả khi công ty nỗ lực tối ưu hóa chi phí. Sự đầu tư mạnh mẽ và nhất quán vào các hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến (sẽ được phân tích chi tiết ở các phần sau) cho thấy Vinamilk không chỉ xem chất lượng như một đặc tính sản phẩm, mà là một vũ khí chiến lược chủ đạo để đối mặt với cạnh tranh khốc liệt, cả ở thị trường trong nước và quốc tế 

Lý do Vinamilk Lựa chọn và kiên trì với TQM

Vinamilk áp dụng TQM với mục tiêu rõ ràng là nâng cao chất lượng sản phẩm và tối ưu hóa quy trình sản xuất. Động lực này xuất phát từ nhiều yếu tố:

• Thứ nhất, đó là cam kết mạnh mẽ từ ban lãnh đạo, triết lý “không đánh đổi chất lượng’ được CEO Mai Kiều Liên nhiều lần nhấn mạnh, xuất phát từ nhận thức sâu sắc rằng thực phẩm là sản phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người, một khi đã đưa vào cơ thể thì không có cơ hội sửa sai (thực phẩm vào người không thể sửa sai)
• Thứ hai, áp lực từ thị trường và người tiêu dùng ngày càng tăng. Khi đời sống được cải thiện, người tiêu dùng quan tâm nhiều hơn đến chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm, đặc biệt là các sản phẩm sữa
• Thứ ba, TQM được xem là nền tảng cần thiết cho sự tăng trưởng bền vững, giúp công ty không chỉ duy trì vị thế hiện tại mà còn tiếp tục phát triển trong tương lai

Việc Vinamilk kiên trì theo đuổi TQM còn gắn liền với chiến lược vươn ra toàn cầu (Go Global). Công ty có tham vọng quốc tế lớn, hướng tới mục tiêu trở thành một trong 50 công ty sữa lớn nhất thế giới. Để thâm nhập và cạnh tranh thành công tại các thị trường quốc tế khó tính như Mỹ, Nhật Bản, châu Âu, Trung Đông,… sản phẩm của Vinamilk bắt buộc phát đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng vô cùng khắt khe.

Các nguyên tắc của TQM như tập trung vào quy trình, cải tiến liên tục, ra quyết định dựa trên dữ liệu hoàn toàn tương thích và là nền tảng để Vinamilk triển khai thành công hàng loạt các tiêu chuẩn quốc tế như ISO, HACCP, BRC, FSSC 22000. 

Do đó, việc áp dụng nghiêm ngặt TQM và đạt được các chứng nhận quốc tế liên quan không chỉ phục vụ thị trường nội địa mà còn là điều kiện tiên quyết, là công cụ hỗ trợ đắc lực giúp Vinamilk  chinh phục thị trường quốc tế, vượt qua các rào cản về nguồn gốc, đáp ứng yêu cầu đặc thù (như Halal) và tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA).

Giải mã cách Vinamilk áp dụng TQM trong thực tế

Các trụ cột TQM được vận hành tại Vinamilk

Việc triển khai TQM tại Vinamilk dựa trên những nguyên tắc cốt lõi, được vận hành một cách nhất quán và đồng bộ trong toàn bộ tổ chức:

1. Cam kết mạnh mẽ từ lãnh đạo: Ban lãnh đạo, đứng đầu là CEO xác định chất lượng là ưu tiên chiến lược, định hướng, phân bổ nguồn lực và xây dựng văn hóa chất lượng mạnh mẽ. Đây là yếu tố then chốt thúc đẩy toàn bộ hệ thống
2. Lấy khách hàng làm trung tâm: Mọi hoạt động đều hướng tới sự hài lòng của khách hàng thông qua việc nghiên cứu kỹ lưỡng nhu cầu, phát triển sản phẩm đa dạng, quản lý tốt quan hệ khách hàng và sử dụng phản hồi để cải tiến.
3. Phát triển và trao quyền cho nguồn nhân lực: Vinamilk đầu tư đào tạo, nâng cao nhận thức và kỹ năng về chất lượng cho toàn thể nhân viên, khuyến khích sự tham gia đóng góp ý kiến và sáng kiến cải tiến
4. Quản lý theo quy trình & cải tiến liên tục (Kaizen): Tập trung tối ưu hóa mọi quy trình trong chuỗi giá trị, từ thiết kế đến phân phối, áp dụng nguyên tắc Kaizen và các công cụ (5S, Lean) để không ngừng cải tiến chất lượng và hiệu quả
5. Ra quyết định dựa trên dữ liệu: Các quyết định liên quan đến chất lượng và cải tiến đều dựa trên việc thu thập, phân tích dữ liệu thực tế thông qua công cụ thống kê và hệ thống công nghệ thông tin hiện đại (như ERP)

Quy trình áp dụng TQM của Vinamilk xuyên suốt chuỗi giá trị 

Cam kết chất lượng toàn diện của Vinamilk được thể hiện rõ nét qua việc kiểm soát chặt chẽ mọi mắt xích trong chuỗi giá trị, từ đầu vào đến tay người tiêu dùng. Vậy Vinamilk áp dụng TQM như thế nào?

Kiểm soát chặt chẽ nguồn cung và nguyên liệu đầu vào

Vinamilk thực hiện kiểm soát nghiêm ngặt đối với nguồn sữa tươi nguyên liệu. Công ty chủ động đầu tư vào hệ thống trang trại bò sữa quy mô lớn, áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như GlobalG.A.P., Organic (theo tiêu chuẩn châu Âu – EU và Trung Quốc), sử dụng giống bò cao sản nhập từ Mỹ, Úc, New Zealand và triển khai thực hành nông nghiệp bền vững. 

Bên cạnh nguồn cung tự chủ, Vinamilk yêu cầu các nhà cung cấp nguyên liệu khác (chiếm khoảng 88%) phải có chứng nhận an toàn thực phẩm được công nhận bởi GFSI (Sáng kiến An toàn Thực phẩm Toàn cầu). Mọi lô sữa tươi nguyên liệu đều phải qua kiểm tra chất lượng tại phòng thí nghiệm trước khi đưa vào sản xuất, đảm bảo chất lượng và sự ổn định cho đầu vào.

Hiện đại hóa sản xuất và tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế

Các nhà máy chế biến của Vinamilk được trang bị công nghệ sản xuất tiên tiến từ các nước G7 và châu Âu, với mức độ tự động hóa cao và quy trình vận hành khép kín để giảm thiểu sai sót, hạn chế nguy cơ nhiễm bẩn. 

Hệ thống quản lý tại các nhà máy tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quốc tế bao gồm ISO 9001 (Quản lý Chất lượng), FSSC 22000, BRC, HACCP (An toàn Thực phẩm), ISO 14001 (Môi trường), ISO 50001 (Năng lượng), cùng các tiêu chuẩn đặc thù như Halal và Organic. Điều kiện vệ sinh nhà xưởng, thiết bị và cá nhân được duy trì theo các quy định chặt chẽ của ngành.

>>>Xem thêm: Khám phá dây chuyền sản xuất sữa Vinamilk hiện đại bậc nhất

Vận hành hệ thống kiểm nghiệm chất lượng đa tầng

Hoạt động kiểm nghiệm được thực hiện xuyên suốt quá trình sản xuất. Vinamilk duy trì hệ thống phòng thí nghiệm hiện đại tại tất cả nhà máy, đạt chứng nhận năng lực theo tiêu chuẩn quốc tế ISO/IEC 17025, đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của kết quả thử nghiệm. 

Sản phẩm được kiểm tra ở nhiều giai đoạn: từ nguyên liệu đầu vào, bán thành phẩm đến thành phẩm cuối cùng trước khi xuất xưởng. Các chỉ tiêu chất lượng và an toàn thực phẩm được kiểm soát dựa trên quy chuẩn Việt Nam và các tiêu chuẩn quốc tế tham chiếu như của FAO và FDA (Hoa Kỳ).

Bảo toàn chất lượng trong đóng gói, lưu kho và phân phối

Công tác quản lý chất lượng tiếp tục được thực hiện sau khi sản phẩm rời dây chuyền sản xuất. Vinamilk sử dụng bao bì phù hợp để bảo vệ chất lượng sản phẩm và cung cấp thông tin cần thiết. Hệ thống kho bãi, bao gồm các kho lạnh thông minh ứng dụng công nghệ tự động hóa cao (xe tự hành RGV, robot cần cẩu Stacker Crane), được vận hành theo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm để duy trì điều kiện bảo quản tối ưu. 

Hệ thống phân phối đa kênh trên toàn quốc cũng được quản lý theo tiêu chuẩn ISO 9001 và các yêu cầu khác (như Organic EU cho kênh phân phối sản phẩm hữu cơ). Hệ thống truy xuất nguồn gốc được áp dụng để hỗ trợ việc quản lý và xử lý sự cố hiệu quả.

>>>Có thể bạn muốn biết: Hé lộ “bí mật” quản lý hàng tồn kho của Vinamilk

Hệ sinh thái chất lượng tích hợp: TQM và các tiêu chuẩn quốc tế

Một điểm nổi bật trong cách tiếp cận quản lý chất lượng của Vinamilk là việc xây dựng một hệ sinh thái các tiêu chuẩn tích hợp, trong đó TQM đóng vai trò là triết lý bao trùm và định hướng chung. Vinamilk không chỉ áp dụng các nguyên tắc TQM mà còn triển khai và đạt chứng nhận hàng loạt các tiêu chuẩn quốc tế cụ thể, có thể kể đến như:

• Quản lý Chất lượng: ISO 9001  
• An toàn Thực phẩm: ISO 22000, FSSC 22000, HACCP, BRC  
• Năng lực Phòng thí nghiệm: ISO/IEC 17025  
• Thực hành Nông nghiệp Tốt & Hữu cơ: GlobalG.A.P., Organic (EU, China, USDA)  
• Quản lý Môi trường: ISO 14001  
• Quản lý Năng lượng: ISO 50001  
• Tiêu chuẩn cho thị trường Hồi giáo: Halal  
• Thực hành Sản xuất Tốt: GMP 

Việc áp dụng đồng thời nhiều tiêu chuẩn như vậy cho thấy một cam kết toàn diện và sâu sắc đối với chất lượng và an toàn trên mọi khía cạnh hoạt động. TQM không hoạt động tách biệt mà cung cấp khung tư duy và các nguyên tắc nền tảng (như định hướng quy trình, cải tiến liên tục, tập trung vào khách hàng, ra quyết định dựa trên dữ liệu) giúp việc triển khai và duy trì các tiêu chuẩn cụ thể này trở nên hiệu quả và đồng bộ hơn.

Thành quả của việc Vinamilk áp dụng TQM

Việc đầu tư bài bản và kiên trì áp dụng TQM cùng hệ thống các tiêu chuẩn quốc tế đã mang lại những thành quả đáng kể cho Vinamilk trên nhiều phương diện:

Chất lượng sản phẩm vượt trội, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế

Đây là kết quả trực tiếp và rõ ràng nhất. Các sản phẩm của Vinamilk được công nhận đạt chất lượng quốc tế, đáp ứng được các yêu cầu khắt khe của cả thị trường trong nước và các thị trường xuất khẩu khó tính như Nhật Bản, Mỹ, Úc, Trung Quốc, Trung Đông. 

Vinamilk cũng là đơn vị tiên phong tại Việt Nam trong việc phát triển và sản xuất các sản phẩm sữa organic đạt chuẩn quốc tế (USDA, EU). Sự ổn định về chất lượng và an toàn được minh chứng qua việc không có vụ thu hồi sản phẩm nào do vấn đề chất lượng trong năm 2022

Tối ưu hiệu quả vận hành, giảm chi phí và lãng phí

Triết lý TQM tập trung vào việc cải tiến quy trình và phòng ngừa sai lỗi ngay từ đầu đã giúp Vinamilk tối ưu hóa hoạt động sản xuất kinh doanh. Việc áp dụng TQM của công ty Vinamilk góp phần giảm chi phí sản xuất, hạn chế sản phẩm lỗi và giảm lãng phí. 

Các phương pháp cải tiến liên tục như Lean, Kaizen cũng hướng đến mục tiêu loại bỏ lãng phí trong chuỗi cung ứng. Việc triển khai hệ thống ERP giúp tự động hóa nhiều quy trình, nâng cao hiệu suất làm việc của nhân viên và cải thiện hiệu quả quản lý tổng thể. 

Nhìn chung, TQM của Vinamilk và các hệ thống quản lý liên quan đóng góp vào việc nâng cao hiệu suất hoạt động chung của công ty.

Gia tăng niềm tin và sự hài lòng của khách hàng

Chất lượng sản phẩm ổn định và an toàn là nền tảng vững chắc để xây dựng và duy trì niềm tin của người tiêu dùng. TQM với triết lý lấy khách hàng làm trung tâm giúp Vinamilk đáp ứng tốt hơn nhu cầu và mong đợi của thị trường, từ đó nâng cao sự hài lòng của khách hàng. Điều này được phản ánh qua vị thế thương hiệu mạnh, mức độ tin cậy và lòng trung thành cao của người tiêu dùng đối với Vinamilk. 

Các khảo sát trước đây cũng cho thấy tỷ lệ hài lòng cao của người dùng đối với sản phẩm của công ty (ví dụ: 96% hài lòng với Dielac). Các chương trình chăm sóc khách hàng và khách hàng thân thiết cũng ghi nhận mức độ tương tác cao, cho thấy sự gắn kết của người tiêu dùng với thương hiệu.

Củng cố vị thế dẫn đầu và lợi thế cạnh tranh bền vững

Trong một thị trường cạnh tranh gay gắt , việc duy trì chất lượng vượt trội và ổn định đã trở thành lợi thế cạnh tranh cốt lõi, giúp Vinamilk củng cố và giữ vững vị thế dẫn đầu thị trường sữa Việt Nam trong nhiều năm liền. 

Chất lượng được xem là yếu tố then chốt giúp Vinamilk cạnh tranh hiệu quả với các đối thủ trong và ngoài nước. Uy tín về chất lượng cũng góp phần quan trọng vào việc nâng cao giá trị thương hiệu của Vinamilk, vốn liên tục tăng trưởng và được định giá cao trên thị trường.

Gặt hái thành công quốc tế và giải thưởng uy tín

Cam kết chất lượng của Vinamilk không chỉ được người tiêu dùng trong nước ghi nhận mà còn được khẳng định trên trường quốc tế. Công ty đã thành công xuất khẩu sản phẩm đến gần 60 quốc gia và vùng lãnh thổ, bao gồm cả những thị trường yêu cầu tiêu chuẩn rất cao. Bên cạnh đó, Vinamilk và các sản phẩm của công ty đã liên tục giành được nhiều giải thưởng và chứng nhận quốc tế danh giá về chất lượng, an toàn và hương vị.

Bảng: Các giải thưởng và chứng nhận chất lượng quốc tế tiêu biểu của Vinamilk

Việc liên tục đạt được các giải thưởng và chứng nhận uy tín này là minh chứng khách quan cho những nỗ lực không ngừng nghỉ của Vinamilk trong việc theo đuổi chất lượng toàn diện, đồng thời góp phần nâng cao vị thế của thương hiệu sữa Việt Nam trên bản đồ thế giới.

Thách thức và bài học thực tiễn từ TQM của Vinamilk

Bối cảnh triển khai TQM tại Việt Nam: Những rào cản chung

Mặc dù TQM là một phương thức quản lý hiệu quả, việc triển khai tại Việt Nam vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV). Các rào cản phổ biến bao gồm:

• Nhận thức hạn chế: Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là lãnh đạo, chưa hiểu rõ về triết lý, lợi ích và các công cụ của TQM. Một khảo sát cho thấy 89% DNNVV gặp khó khăn do không hiểu rõ về hệ thống này.  
• Thiếu cam kết từ lãnh đạo: Sự thiếu quyết tâm và hỗ trợ từ cấp cao nhất là một trở ngại lớn.  
• Hạn chế về tài chính: Triển khai TQM đòi hỏi đầu tư đáng kể cho tư vấn, đào tạo, công nghệ, hệ thống đo lường, điều này là thách thức lớn với các DNNVV có nguồn lực hạn chế.  
• Khó khăn trong thay đổi văn hóa: TQM đòi hỏi sự thay đổi sâu sắc về tư duy và thói quen làm việc, hướng tới sự tham gia, hợp tác và cải tiến liên tục. Điều này có thể vấp phải sự trì trệ hoặc kháng cự từ nhân viên vốn quen với cách làm cũ.  
• Hạn chế về kỹ năng và công cụ: Trình độ và kỹ năng của người lao động, đặc biệt là kỹ năng làm việc nhóm và sử dụng các công cụ cải tiến chất lượng, có thể chưa đáp ứng yêu cầu.  
• Thiếu hệ thống đo lường hiệu quả: Việc xây dựng các chỉ số đo lường (KPIs) phù hợp và hệ thống theo dõi hiệu quả là cần thiết nhưng không dễ thực hiện.  
• Áp lực ngắn hạn: Trong môi trường cạnh tranh, một số doanh nghiệp có thể ưu tiên các mục tiêu lợi nhuận trước mắt hơn là đầu tư dài hạn cho TQM.  

Do những rào cản này, số lượng doanh nghiệp Việt Nam áp dụng TQM thành công còn khá hạn chế, chủ yếu tập trung vào các doanh nghiệp lớn, có tiềm lực tài chính và tầm nhìn dài hạn như Vinamilk, Sony, Cadivi, Matsushita. Việc Vinamilk, với quy mô và nguồn lực của mình , có thể vượt qua hoặc giảm thiểu tác động của các rào cản này (đặc biệt là về tài chính và nhận thức) là một yếu tố quan trọng dẫn đến thành công.

Bài học kinh nghiệm từ việc Vinamilk áp dụng TQM

Từ câu chuyện thành công của Vinamilk trong việc áp dụng TQM, có thể rút ra những bài học kinh nghiệm quý báu cho các doanh nghiệp khác:

• Vai trò quyết định của lãnh đạo cam kết và tầm nhìn: Bài học quan trọng nhất là vai trò không thể thiếu của sự cam kết mạnh mẽ, nhất quán từ lãnh đạo cấp cao nhất. Cam kết này cần được thể hiện rõ ràng trong chiến lược, việc phân bổ nguồn lực và phải lan tỏa đến toàn bộ tổ chức để định hướng và thúc đẩy các nỗ lực về chất lượng.
• Đầu tư dài hạn vào hệ thống, công nghệ và con người: TQM không phải là giải pháp ngắn hạn mà đòi hỏi sự đầu tư bền bỉ vào hệ thống quản lý (áp dụng các tiêu chuẩn), công nghệ (sản xuất, kiểm nghiệm, IT như ERP) và đặc biệt là nguồn nhân lực (đào tạo, phát triển, tạo môi trường làm việc tốt). Doanh nghiệp cần có tầm nhìn xa và kiên trì đầu tư để đạt được lợi ích lâu dài.
• Kiên định mục tiêu chất lượng là ưu tiên Số 1: Vinamilk cho thấy sự thành công đến từ việc luôn giữ vững nguyên tắc coi chất lượng là ưu tiên số một, không thỏa hiệp ngay cả khi đối mặt với áp lực. Chất lượng phải được xem là nền tảng của niềm tin khách hàng và uy tín thương hiệu, trở thành giá trị cốt lõi trong văn hóa doanh nghiệp.
• Xây dựng văn hóa cải tiến liên tục và không ngừng đổi mới: TQM là một hành trình không có điểm dừng. Doanh nghiệp cần xây dựng văn hóa khuyến khích việc liên tục tìm kiếm cơ hội cải tiến (Kaizen, Lean), áp dụng phương pháp mới, đầu tư R&D và cập nhật công nghệ. Ngay cả khi đã là “người khổng lồ”, Vinamilk vẫn không ngừng đổi mới, tái định vị thương hiệu nhưng vẫn giữ vững cốt lõi chất lượng. Tinh thần “sáng tạo là yếu tố sống còn” chính là động lực giúp TQM phát huy hiệu quả và giúp doanh nghiệp thích ứng với môi trường kinh doanh luôn thay đổi.   

Kết luận

Như vậy, không thể phủ nhận vai trò then chốt của Quản lý chất lượng toàn diện trong câu chuyện thành công của Vinamilk. Quá trình Vinamilk áp dụng TQM cho thấy sự đầu tư nghiêm túc, bài bản và tầm nhìn chiến lược của ban lãnh đạo, cùng với sự tham gia của toàn thể nhân viên. Kết quả là sự cải thiện vượt trội về chất lượng sản phẩm, hiệu quả vận hành và sự hài lòng của khách hàng. Câu chuyện của Vinamilk là nguồn cảm hứng và là một ví dụ điển hình về cách TQM có thể giúp doanh nghiệp Việt Nam vươn tầm và khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.